გვინეა სექციების სია ბუნება | ისტორია | ლიტერატურა | სანავიგაციო მენიუ9°31′ ჩ. გ. 13°42′ დ. გ. / 9.517° ჩ. გ. 13.700° დ. გ. / 9.517; -13.700შეავსოთ იგირრ
გასაახლებელი ინფოდაფასტატიების ესკიზები გვინეის შესახებგვინეააფრიკის ქვეყნებიფრანგულენოვანი ქვეყნებიგაეროს წევრი სახელმწიფოები
დასავლეთ აფრიკაშისენეგალიმალიკოტ-დ’ივუარილიბერიასიერა-ლეონეგვინეა-ბისაუატლანტის ოკეანეშიკონაკრიატლანტის ოკეანისალმასიოქრომდინარეთაფუტა-ჯალონის პლატოსანიგერიჭორომიანიასპილობეჰემოთიანტილოპაგარეული ღორიჯიქიავაზამაიმუნიგველიგაეროშისეკუ ტურე
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%AB%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლები"u003Eu003Cimg alt="Khevi, Georgia — View of Gergeti Trinity Church.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/100px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg" decoding="async" width="100" height="57" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/150px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/200px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg 2x" data-file-width="900" data-file-height="510" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%AB%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლები"u003Eეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლებისu003C/au003E კონკურსი დაიწყო! ჩაერთეთ და მოიგეთ პრიზები!u003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
გვინეა
Jump to navigation
Jump to search
გვინეის რესპუბლიკა République de Guinée გვინეა | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
ჰიმნი: თავისუფლება | ||||||
 | ||||||
დედაქალაქი (და უდიდესი ქალაქი) | კონაკრი 9°31′ ჩ. გ. 13°42′ დ. გ. / 9.517° ჩ. გ. 13.700° დ. გ. / 9.517; -13.700 | |||||
| ოფიციალური ენა | ფრანგული ენა, პულაარ კისი, კპელე, მანინკა, სუსუ, ტომა | |||||
| მთავრობა | რესპუბლიკა | |||||
| - | პრეზიდენტი | ალფა კონდე | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | სულ | 245 857 კმ2 (78-ე) | ||||
| მოსახლეობა | ||||||
| - | 2005 შეფასებით | 9 402 000 (83-ე) | ||||
| - | 1996 აღწერა | 7 156 406 | ||||
| - | სიმჭიდროვე | 38 კაცი/კმ2 (164-ე) | ||||
მშპ (მუპ) | 2005 შეფასებით | |||||
| - | სულ | $18,879 მილიარდი (111-ე) | ||||
| - | ერთ მოსახლეზე | $2 035 (142-ე) | ||||
აგი (2007) | 0,456 (დაბალი) (160-ე) | |||||
| ვალუტა | გვინეური ფრანკი (GNF) | |||||
| დროის სარტყელი | UTC±00:00 | |||||
| ქვეყნის კოდი | GIN | |||||
| Internet TLD | .gn | |||||
| სატელეფონო კოდი | 224 | |||||
გვინეა — სახელმწიფო დასავლეთ აფრიკაში. ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება სენეგალი, ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან — მალი, აღმოსავლეთიდან — კოტ-დ’ივუარი, სამხრეთიდან — ლიბერია და სიერა-ლეონე, ხოლო ჩრდილო-დასავლეთიდან გვინეა-ბისაუ. დასავლეთიდან გასასვლელი აქვს ატლანტის ოკეანეში. დედაქალაქი კონაკრი.
სექციების სია
1 ბუნება
1.1 ჰავა
1.2 შიგა წყლები
1.3 ნიადაგები და ფლორა
1.4 ფაუნა
2 ისტორია
3 ლიტერატურა
ბუნება |
გვინეის ტერიტორია თითქმის მთლიანად სუბეკვატორულ სარტყელშია. ატლანტის ოკეანის ვიწრო სანაპირო ზოლი დაბლობს უჭირავს. ქვეყნის სიღრმეში აღმართულია მდინარეთა ხეობებით დასერილი ფუტა-ჯალონის პლატო (მთა ტამგე 1537 მ) და ჩრდილოეთ გვინეის მაღლობი (მთა ნიმბა 1752 მ). ჩრდილო-აღმოსავლეთით ვაკეა (300-400 მ). სასარგებლო წიაღისეულიდან მოიპოვება რკინის მადანი, ალმასი, ბოქსიტები და ოქრო.
ჰავა |
ჰავა ეკვატორულ-მუსონურია, ცხელი, ზაფხულობით - ნოტიო. ყველაზე ცხელი თვის (მარტი ან აპრილი) საშუალო ტემპერატურა სანაპიროზე 27-დან 30 °C-მდეა, შიგა მაღლობ რაიონებში 23 °C-მდე. ყველაზე ცივი თვისა (აგვისტო), შესაბამისად, 24-დან 26 °C-მდე და 18 °C-მდე. ნალექები 1200-1500 მმ წელიწადში, სანაპიროს ზოგ რაიონში 4000 მმ-ზე მეტი.
შიგა წყლები |
მდინარეთა ქსელი ხშირია. მათი დიდი ნაწილი სათავეს ფუტა-ჯალონის პლატოსა და ჩრდილოეთ გვინეის მაღლობზე იღებს. მთავარი მდინარეებია: გამბია, ნიგერი, ბაფინგი, კონკურე და სხვა. ეს მდინარეები უმთავრესად ჭორომიანია და სანაოსნოდ მხოლოდ შესართავთან იყენებენ.
ნიადაგები და ფლორა |
სანაპირო დაბლობის გაეწერებულ ლატერიტულ ნიადაგებზე წარსულში მარადმწვანე ნოტიო ეკვატორული ტყეები იყო. ამჟამად ეს ტყეები აქა-იქღაა შემორჩენილი. სანაპიროს გასწვრივ დამლაშებულ ქვიშიან ნიადაგებზე მანგროვიანი ტყეებია. გვინეის დანარჩენ ტერიტორიაზე ჭარბობს მეორეული ტყეები და წითელმიწა ნიადაგებზე განვითარებული სავანები.
ფაუნა |
გვინეის ცხოველთა სამყარო ანთროპოგენური ზემოქმედების შედეგად მნიშვნელოვნად გაღარიბდა. შემორჩენილია სპილო, ბეჰემოთი, ანტილოპა, გარეული ღორი, ჯიქი, ავაზა. ბევრია მაიმუნი, გველი, ფრინველი. სანაპირო წყლები მდიდარია თევზით.
ისტორია |
გვინეის ტერიტორიაზე მცხოვრები ხალხების ადრინდელი ისტორია სუსტადაა შესწავლილი. XV საუკუნის შუა წლებში გვინეის ტერიტორიაზე დამკვიდრდნენ პირველი ევროპელები (პორტუგალიელი ზღვაოსნები), რომლებიც XIX საუკუნემდე ეწეოდნენ მონებით ვაჭრობას.
XIX საუკუნის მეორე ნახევრიდან ევროპულმა სახელმწიფოებმა დაიწყეს გვინეის დაპყრობა. კოლონიურ იმპერიებს შორის მეტოქეობა საფრანგეთის გამარჯვებით დასრულდა. 1895 წლამდე გვინეაში საფრანგეთის სამფლობელოები საფრანგეთის კოლონია სენეგალის შემადგენლობაში შედიოდა, შემდეგ ისინი ცალკე კოლონიებად გაიყო. 1904-1958 წლებში საფრანგეთის გვინეა საფრანგეთის დასავლეთ აფრიკის „ტერიტორიად” ითვლებოდა.
1958 წლის 2 ოქტომბერს ტერიტორიის ასამბლეამ 1958 წლის 28 სექტემბრის რეფერენდუმის შესაბამისად დამოუკიდებელი გვინეის რესპუბლიკის შექმნა გამოაცხადა. დეკემბერში გვინეა გაეროში მიიღეს. ქვეყნის პრეზიდენტი და მთავრობის მეთაური გახდა სეკუ ტურე.
გვინეის მთავრობამ განახორციელა მნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული რეფორმები. 1958 წელს გაუქმდა ბელადების ინსტიტუტი, შემოიღეს ადგილობრივი ხელისუფლების არჩევნები; გამოცხადდა ქალთა თანასწორუფლებიანობა. 1959 წელს დაწესდა შვებულების ანაზღაურება, პენსიები ზოგიერთი კატეგორიის მშრომელებისათვის. 1959 წლის 1 ნოემბერს მთავრობამ აკრძალა მიწების ყიდვა-გაყიდვა, იჯარა და სხვა მთავრობის ორგანოების სანქციების გარეშე.
1970 წლის ნოემბერში პორტუგალიელებმა გვინეის მთავრობის დამხობის მიზნით ქვეყნის ტერიტორიაზე დაქირავებული რაზმები გადასხეს, თუმცა ისინი გვინეის შეიარაღებულმა ძალებმა გაანადგურეს. 1971 წელს მიმდინარეობდა პორტუგალიის აგრესიის შედეგების ლიკვიდაცია.
ლიტერატურა |
ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, გვ. 143-145, თბ., 1978 წელი.
 | ეს სტატია გვინეისა და გვინეელების შესახებ ჯერჯერობით ესკიზია. თქვენ შეგიძლიათ დაგვეხმაროთ, და შეავსოთ იგი. |
| |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- გასაახლებელი ინფოდაფა
- სტატიების ესკიზები გვინეის შესახებ
- გვინეა
- აფრიკის ქვეყნები
- ფრანგულენოვანი ქვეყნები
- გაეროს წევრი სახელმწიფოები
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.220","walltime":"0.303","ppvisitednodes":"value":2157,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":106787,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":35018,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":10,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":7,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":1,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 160.326 1 -total"," 42.16% 67.588 1 თარგი:ქვეყანა"," 40.85% 65.486 2 თარგი:ნავდაფა"," 37.46% 60.053 1 თარგი:აფრიკის_ქვეყნები"," 11.39% 18.269 1 თარგი:Br_separated_entries"," 9.03% 14.482 1 თარგი:აფრიკის_კავშირი"," 8.93% 14.310 1 თარგი:Coord"," 7.78% 12.481 1 თარგი:ფერი"," 6.46% 10.355 1 თარგი:ქსე"," 5.40% 8.662 8 თარგი:ქვეყნის_მონაცემები_გვინეა"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.006","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":721170,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1326","timestamp":"20190625073717","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10d2u10d5u10d8u10dcu10d4u10d0","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%90","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q1006","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q1006","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2006-09-19T18:38:55Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Flag_of_Guinea.svg"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":191,"wgHostname":"mw1249"););
