ხე სექციების სია მსოფლიოს უმაღლესი ხეების სია | ხნიერი ხეების სია | გალერეა | იხილეთ აგრეთვე | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუხეLandmark Trees Archive: Tallest Coast RedwoodsLandmark Trees Archive: Tallest Douglas FirTasmania's Ten Tallest GiantsორიგინალიდანGymnosperm Database: Picea sitchensisLandmark Trees Archive: Tallest Giant SequoiaTallest Tropical TreesGymnosperm Database: How Old Is That Tree?online
ხეებიმეტყევეობამცენარეთა მორფოლოგიამცენარეები
მცენარეღეროფესვებიბუჩქისგანმერქნისავარჯიღეროფოთლებისფიჭვინაძვისოჭილარიქსიკვიპაროზისეკვოიაფოთლებინეკერჩხალიწიფელიიფანიევკალიპტიფოთლებისმცენარეებსფოთლებიგაზაფხულზეკვირტიდანფოთოლიწელიწადის ყველაზე დროშიაფესვიღეროვარჯიფოთოლიმერქნისწლიურ რგოლებსგაზაფხულისშემოდგომისდამწერლობისქვეყნებშისიცოცხლესთან
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ხე
Jump to navigation
Jump to search
სეკვოია
ევროპული წიწვი
დიდი ბანიანი
ხე — ხანგრძლივად მცხოვრები მცენარე, რომელსაც აქვს მრავალწლოვანი გახევებული ღერო და ფესვები. ბუჩქისგან განსხვავებით ხის ღერო (შტამპი) და ვარჯი ყოველთვის მკვეთრად გამოხატულია. ღერო და ტოტები შედგება მერქნისა და ქერქისაგან. კორომში ხეს აქვს მაღალი ღერო (თითქმის ცილინდრული) და პატარა, საკმაოდ მაღლა განლაგებული ვარჯი, გაშლილი ადგილზე — მოკლე და სქელი ღერო, ვარჯიც უფრო ქვემოდან ეწყება.
ხე ფოთლების მიხედვით იყოფა წიწვოვან და ფართოფოთლოვან სახეობებად. პირველი გამოირჩევა უხეში მარადმწვანე ნემსისებრი ან ქერცლისებრი ფოთლებით, რომელიც ქმნის გირჩებსა და ღვიის კენკრებს. ამ ჯგუფს მიეკუთვნება მაგალითად, ფიჭვი, ნაძვი, სოჭი, ლარიქსი, კვიპაროზი, სეკვოია. ფართოფოთლოვანი ხეებისთვის დამახასიათებელია ფართო და ბრტყელი ფოთლები, რომელთა სისქე გაცილებით ნაკლებია სიგრძესა და სიგანეზე. ასეთი სახის ფოთლები ჩვეულებრივ წელიწადში ერთხელ ცვივა. ამ ჯგუფს მიეკუთვნება ნეკერჩხალი, წიფელი, იფანი, ევკალიპტი და სხვა.
ფოთლების კლასიფიკაციის გარდა ხეები იყოფა აგრეთვე ფოთოლმცვენ და მარადმწვანე ჯგუფებად.
ფოთოლმცვენ მცენარეებს აქვთ ფოთლის საფრის მკვეთრი მონაცვლეობა; ხეზე არსებული ფოთოლი კარგავს მწვანე შეფერილობას, ფოთლები ცვივა. გარკვეული პერიოდი ხე უფოთლოდ ძლებს, შემდეგ, გაზაფხულზე კვირტიდან იზრდება ახალი ფოთოლი. მარადმწვანე ხეებისთვის ფოთლის საფრის მკვეთრი მონაცვლეობა დამახასითებელი არ არის. ხეზე ფოთლები წელიწადის ყველაზე დროშია წარმოდგენილი, ხოლო ფოთოლშეცვლა თანდათან, მცენარის მთელი სიცოცხლის განმავლობაში მიმდინარეობს.
ხეების ძირითადი ნაწილებია: ფესვი, ღერო, ვარჯი, ფოთოლი.
ფესვი — ძირითადი ვეგეტატიური ორგანო, რომლის ფუნქციებს შეადგენს წყლისა და მასში გახსნილი მინერალური ნივთიერებების შეწოვება ნიადაგიდან, მცენარის მიმაგრება ნიადაგზე, მთელ რიგ ორგანულ ნივთიერებათა სინთეზი.
ღერო — ერთ-ერთი ძირითადი ორგანო, რომელიც ფოთლებთან ერთად ყლორტს შეადგენს. აქვს საყრდენი, გამტარი, დამგროვებელი ფუნქციები.
ვარჯი — ხის ტანის მიწისზედა განშტოება. სხვადასხვა სახეობის ხეებს ერთმანეთისაგან განსხვავებული ფორმის ვარჯი აქვთ.
ფოთოლი — უმაღლეს მცენარეთა ორგანო, რომელიც ასრულებს ფოტოსინთეზისა და ტრანსპირაციის ფუნქციებს, ახორციელებს აირცვლას გარემოსთან და მონაწილეობს მცენარის ცხოველმოქმედების სხვა პროცესებში.
სხვადასხვა ქვეყნებში ფართოდ არის განვითარებული მერქნის დამუშვება, რომელიც წარმოადგენს რთულ ქსოვილს. ორლებლიანი ხემცენარების უმრავლესობისა და ყველა წიწვოვანის ღეროს მეორეულ მერქანში არჩევენ წლიურ რგოლებს და რადიალურ ანუ გულგულის სხივებს; თავის მხრივ, წლიურ რგოლში არჩევენ გაზაფხულის — ადრეული და შემოდგომის — გვიანა მერქნის ზონებს.
ხე ისევე როგორც ქვა წარმოადგენს ბუნებრივ მასალას, რომელიც არის სხვადასხვა გამოსახულების შემნახველი. მკვლევარების მიხედვით, ხემ უბიძგა ხელი დამწერლობის განვითარებას სხვადასხვა ქვეყნებში. გარდა ამისა, უძველესი დროიდან ხე სიცოცხლესთან ასოცირდება.
სექციების სია
1 მსოფლიოს უმაღლესი ხეების სია
2 ხნიერი ხეების სია
3 გალერეა
4 იხილეთ აგრეთვე
5 რესურსები ინტერნეტში
6 სქოლიო
მსოფლიოს უმაღლესი ხეების სია |
მარადმწვანე სეკვოია (ლათ. Sequoia sempervirens): 115.66 მ[1][მკვდარი ბმული]
მენზისის ცრუცუგა (ლათ. Pseudotsuga menziesii): 99.76 მ[2][მკვდარი ბმული]
სამეფო ევკალიპტი (ლათ. Eucalyptus regnans): 99.6 მ[3]
Sitka Spruce (ლათ. Picea sitchensis): 96.7 მ[4][მკვდარი ბმული]
სეკვოიადენდრონი (ლათ. Sequoiadendron giganteum): 95.8 მ[5][მკვდარი ბმული]
სფერული ევკალიპტი (ლათ. Eucalyptus globulus): 90.7 მ
წნელისებრი ევკალიპტი (ლათ. Eucalyptus viminalis): 89 მ
Shorea faguetiana (ლათ. Shorea faguetiana): 88.3 მ[6][მკვდარი ბმული]
ალპური იფანი (ლათ. Eucalyptus delegatensis): 87.9 მ
ხნიერი ხეების სია |
Pinus longaeva (ლათ. Pinus longaeva): ასაკი 4,844 წ.[7][მკვდარი ბმული]
ფიცროია (ლათ. Fitzroya): ასაკი 3,622 წ.[7][მკვდარი ბმული]
სეკვოიადენდრონი (ლათ. Sequoiadendron giganteum): ასაკი 3,266 წ.[8][მკვდარი ბმული]
კრიპტომერია (ლათ. Cryptomeria): ასაკი 3,000 წ.[8][მკვდარი ბმული]
Lagarostrobos franklinii (ლათ. Lagarostrobos franklinii): ასაკი 2,500 წ.[7]
გალერეა |
იხილეთ აგრეთვე |
- წლიური რგოლები
- მერქანი
რესურსები ინტერნეტში |
ხე — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)
სქოლიო |
↑ Landmark Trees Archive: Tallest Coast Redwoods. ციტატა: „Hyperion, Redwood National Park, CA, 115.66 m“ წაკითხვის თარიღი: 2012-04-03.
↑ Landmark Trees Archive: Tallest Douglas Fir. ციტატა: „The Brummit Fir: Height 99.76 m, dbh 335 cm, on E. Fork Brummit Creek in Coos County, Oregon“ წაკითხვის თარიღი: 2012-04-03.
↑ Tasmania's Ten Tallest Giants. Tasmanian Giant Trees Consultative Committee. დაარქივებულია ორიგინალიდან - 2008-07-18. ციტატა: „Height (m): 99.6; Diameter (cm): 405; Species: E. regnans; Tree identification: TT443; Name: Centurion; Location: south of Hobart; Year last measured: 2008“ წაკითხვის თარიღი: 2009-01-07.
↑ Gymnosperm Database: Picea sitchensis. ციტატა: „This tree also has a sign nearby proclaiming it to be 'the world's largest spruce'. The two tallest on record, 96.7 m and 96.4 m, are in Prairie Creek Redwoods State Park, California“ წაკითხვის თარიღი: 2007-06-10.
↑ Landmark Trees Archive: Tallest Giant Sequoia. წაკითხვის თარიღი: 2012-04-03.
↑ Tallest Tropical Trees. წაკითხვის თარიღი: 2010-04-14.- ↑ 7.07.17.2Gymnosperm Database: How Old Is That Tree?. Retrieved on 2008-04-17.
- ↑ 8.08.1Suzuki, E. 1997. The Dynamics of Old Cryptomeria japonica Forest on Yakushima Island. Tropics 6(4): 421–428. Available online
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ხეები
- მეტყევეობა
- მცენარეთა მორფოლოგია
- მცენარეები
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.132","walltime":"0.187","ppvisitednodes":"value":1181,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":7233,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":3384,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":7,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":8659,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 126.218 1 -total"," 45.35% 57.240 1 თარგი:სქოლიო"," 13.16% 16.608 6 თარგი:Cite_web"," 10.12% 12.778 1 თარგი:ბრიტანიკა"," 6.96% 8.789 1 თარგი:En"," 4.10% 5.177 1 თარგი:მრავალმნიშვნელოვნება**"," 3.41% 4.298 1 თარგი:Main_other"," 3.25% 4.100 1 თარგი:ენისხატულა"," 3.23% 4.074 9 თარგი:მკვდარი_ბმული"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.003","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":551205,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1331","timestamp":"20190918100524","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":98,"wgHostname":"mw1332"););
