ყუბილაი სექციების სია ტახტზე ასვლამდე | მმართველობის პერიოდი | იხილეთ აგრეთვე | ლიტერატურა | წყარო | სანავიგაციო მენიუThe History of the Mongol ConquestsThe History of MoneyGenghis Khan and the Making of the Modern Worldრ
ჩინგიზ-ყაენიუგედეი-ყაენიგუიუქ-ყაენიმუნქე-ყაენიყუბილაი-ყაენი
დაბადებული 1215გარდაცვლილი 1294იუანის იმპერატორებიმონღოლი ყაენებიდაბადებული 23 სექტემბერიგარდაცვლილი 18 თებერვალიჩინგიზიდები
23 სექტემბერი121518 თებერვალი1294პეკინიმონღოლთა12601294ტოლუისჩინგიზ-ყაენისმონღოლეთშიჩინგიზ-ყაენის1236ძინის დინასტიისუგედეი-ყაენმატოლუისკულტურასთანბუდიზმითჩინგიზ-ყაენისმუნქეს12511259ჩინეთის1253იუნანის12551257ჩინეთისმუნქეს1260ყარაყორუმიდანკაიფინში1264ჯუნდუშიპეკინი1271ჩინგიზიდებისიუანიჰულაგუიანებიოქროს ურდოჩაღათას ულუსიდიდი ყაენის იმპერიამონღოლთა იმპერიასიუანის დინასტია1278ბირმა1279სამხრეთ სუნის იმპერიისჩინეთისაბირმისინდოჩინეთის127412811293იაპონიასმონღოლეთშიჩინეთშიდიდი ყაენისუგედეისჩინგიზიდებსპოეზიაჩინურ ენაზემარკო პოლო129418 თებერვალსიუანის დინასტიისათემურ-ყაენი
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ყუბილაი
Jump to navigation
Jump to search
| ყუბილაი-ყაენი | |
|---|---|
Хубилай хаан | |
 | |
მონღოლთა იმპერიის მე-5 დიდი ყაენი | |
| მმართ. დასაწყისი: | 1259 |
| მმართ. დასასრული: | 18 თებერვალი, 1294 |
| წინამორბედი: | მუნქე |
| მემკვიდრე: | თემურ-ყაენი |
იუანის დინასტიის პირველი იმპერატორი | |
| მმართ. დასაწყისი: | 5 მაისი, 1260 |
| მმართ. დასასრული: | 18 თებერვალი, 1294 |
| წინამორბედი: | თანამდებობა დაარსდა |
| მემკვიდრე: | თემურ-ყაენი |
| პირადი ცხოვრება | |
| დაბ. თარიღი: | 23 სექტემბერი, 1215 |
| გარდ. თარიღი: | 18 თებერვალი, 1294 |
| გარდ. ადგილი: | ხანბალიქი, იუანის დინასტია |
| მეუღლე: | თექულენ ხათუნი დორბაჯინ ხათუნი ნამბუი ხათუნი ჩაბი ხათუნი ჰუშიჯინ ხათუნი |
| შვილები: | დორჯი ზენჩინი ნომუხანი აიუჩი ხულან თემური ცევერი |
| დინასტია: | ჩინგიზიდები |
| მამა: | ტოლუი |
| რელიგია: | ტიბეტური ბუდიზმი |
ყუბილაი ვიკისაწყობში | |
ყუბილაი, სეჩენ-ხანი, ში-ძუ (დ. 23 სექტემბერი, 1215 — გ. 18 თებერვალი, 1294, პეკინი) — მონღოლთა მე-5 დიდი ყაენი 1260-1294 წლებში, ტოლუის ვაჟი, ჩინგიზ-ყაენის შვილიშვილი.
სექციების სია
1 ტახტზე ასვლამდე
2 მმართველობის პერიოდი
3 იხილეთ აგრეთვე
4 ლიტერატურა
5 წყარო
ტახტზე ასვლამდე |
ყუბილაი დაიბადა და აღიზარდა მონღოლეთში. ის და მისი ძმები პირადად ჩინგიზ-ყაენის კარზე იზრდებოდნენ. 1236 წელს, მონღოლების მიერ ძინის დინასტიის განადგურების შემდეგ, უგედეი-ყაენმა თავისი გარდაცვლილი ძმის, ტოლუის ოჯახს მამულები უბოძა ჩინეთში, რომელთა შორის ყველაზე ფართო სწორედ ყუბილაის ერგო. მაშინ დაიწყო მან ჩინურ კულტურასთან დაახლოვება. ყუბილაი დაინტერესდა ბუდიზმით. ის იყო ერთ-ერთი პირველი ჩინგიზ-ყაენის შთამომავალთა შორის, რომელიც ეზიარა რაიმე რელიგიას.
მისი უფროსი ძმის, დიდი ყაენის, მუნქეს ზეობის დროს (1251-1259) ჩინეთის დასაპყრობად გაგზავნილი არმიის მეთაურად დანიშნეს. ყუბილაიმ 1253 წელს შეძლო იუნანის დაპყრობა, 1255-1257 წლებში კი დაიმორჩილა ჩინეთის ჩრდილოეთი ნაწილი. მუნქეს სიკვდილის შემდეგ ყარაყორუმში ჩავიდა და ყაენის ტახტი მიიტაცა.
მმართველობის პერიოდი |
ყუბილაიმ 1260 წელს, კორონაციაზე მიიღო გადაწყვეტილება: დედაქალაქი ყარაყორუმიდან ჩინეთის ტერიტორიაზე (თავდაპირველად კაიფინში, ხოლო 1264 წელს - ჯუნდუში, ახლანდელი პეკინი) გადაიტანა. 1271 წლის 18 დეკემბერს ჩინგიზიდების მონღოლურ დინასტიას ჩინური სახელი იუანი უწოდა, ხოლო 4 სახელმწიფოდ დაშლილ (ჰულაგუიანები, ოქროს ურდო, ჩაღათას ულუსი და დიდი ყაენის იმპერია) მონღოლთა იმპერიას სახელი შეუცვალა და იუანის დინასტია დაარქვა. 1278 წელს დაიპყრო ბირმა, ხოლო 1279 წელს დაასრულა სამხრეთ სუნის იმპერიის დარბევა და ამით მთელი ჩინეთი დაიმორჩილა.
ჩინეთისა და ბირმის დაპყრობის შემდეგ, ყუბილაიმ დაიწყო ბრძოლა მთლიანი ინდოჩინეთის დასამორჩილებლად. 1274, 1281 და 1293 წლებში შეუტია იაპონიას, მაგრამ უშედეგოდ. მრავალი წარმატების მიუხედავად, ყუბილაის ბევრი მოძულე გამოუჩნდა მონღოლეთში. ამას განაპირობებდა მისი მიგრირება ჩინეთში და რელიგიური შეხედულებები. მას მალევე მოუწია საკუთარ ნათესავთან, კაიდუსთან ბრძოლა დიდი ყაენის ტახტისთვის. კაიდუ ყოფილი დიდი ყაენის, უგედეის შვილიშვილი იყო და თავს ტახტის მემკვიდრედ თვლიდა. ნათესავებს შორის დაპირისპირება დიდ ხარჯად და სისხლისღვრად დაუჯდათ ჩინგიზიდებს.
ყუბილაი იყო შემწყნარებელი და სამართლიანი მმართველი. მან დააფინანსა ჩინეთის ისტორიაში უდიდესი თეატრის მშენებლობა, მოიწვია ტიბეტელი ლამები, არაბი ასტროლოგები. იუანის დინასტიის ერაში შექმნილ პოეზიაში აღწერილია სამდღიანი ქეიფები ათასი სტუმრისთვის. უყვარდა პოეზია და თავადაც წერდა ლექსებს ჩინურ ენაზე. მის დროს მონღოლეთსა და ჩინეთს ესტუმრა ცნობილი ვენეციელი მოგზაური, მარკო პოლო.
ყუბილაი-ყაენი გარდაიცვალა 1294 წლის 18 თებერვალს, 78 წლის ასაკში. მის შემდეგ იუანის დინასტიისა და მონღოლეთის იმპერატორი გახდა მისი შვილიშვილი, თემურ-ყაენი.
იხილეთ აგრეთვე |
- იუანის დინასტია
- მონღოლთა იმპერია
ლიტერატურა |
ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, გვ. 661, თბ., 1986 წელი.
წყარო |
Rossabi, Morris (1988). Khubilai Khan: His Life and Times. University of California Press. ISBN 0-520-06740-1.
Saunders, J. J. (2001). The History of the Mongol Conquests. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1766-7.
Weatherford, Jack (1997). The History of Money. Crown Publishing Group. ISBN 978-0-307-55674-5.
Weatherford, Jack (2004). Genghis Khan and the Making of the Modern World. New York: Crown/Archetype. ISBN 978-0-307-23781-1.
| ||||||||
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- დაბადებული 1215
- გარდაცვლილი 1294
- იუანის იმპერატორები
- მონღოლი ყაენები
- დაბადებული 23 სექტემბერი
- გარდაცვლილი 18 თებერვალი
- ჩინგიზიდები
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.268","walltime":"0.402","ppvisitednodes":"value":6121,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":54042,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":19456,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":11,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":3,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 347.025 1 -total"," 78.31% 271.751 1 თარგი:მმართველი"," 74.11% 257.179 1 თარგი:ინფოდაფა"," 41.99% 145.721 2 თარგი:Wikidata"," 14.64% 50.798 1 თარგი:მონღოლთა_იმპერიის_ყაენები"," 11.66% 40.471 1 თარგი:ნავდაფა"," 10.13% 35.167 174 თარგი:ინფოდაფა/რიგი"," 4.09% 14.193 4 თარგი:Cite_book"," 3.88% 13.476 1 თარგი:PAGENAMEBASE"," 3.38% 11.742 2 თარგი:ფერი"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.054","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":1487687,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1247","timestamp":"20190530074712","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10e7u10e3u10d1u10d8u10dau10d0u10d8","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%98","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q7523","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q7523","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2013-04-13T19:02:51Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":146,"wgHostname":"mw1265"););
