კაოსი და ფარსმანი სექციების სია ისტორია | ისტორიული წყაროები | მეცნიერული მოსაზრებანი | გენეალოგია | ლიტერატურა | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუმოქცევაჲ ქართლისაჲმეფეთა ცხოვრებაისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგისა, რომელ არს სრულიად საქართველოისავახუშტი ბატონიშვილი საქართველოს ისტორია გამოცემული დ. ბაქრაძის მიერ, თბ., 1885 წ.„ქართლის ცხოვრება“ სიმონ ყაუხჩიშვილის რედაქციით (ტომი I, 1955.)ვახუშტის ბატონიშვილი „საქართველოს ისტორია“საქართველოს ძველი ისტორიათეიმურაზ ბატონიშვილი „ისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“პავლე ინგოროყვა „ძველი ქართული მატიანე "მოქცევაჲ ქართლისაჲ" და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“პავლე ინგოროყვა „ძველი ქართული მატიანე "მოქცევაჲ ქართლისაჲ" და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“რ
იბერიის მეფეები
ორმეფობისმეფეთა ცხოვრებაარმაზს აზორკი და შიდა ქართლსა არმაზელიპავლე ინგოროყვასსერაფიტისგიორგი მელიქიშვილის
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%AB%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლები"u003Eu003Cimg alt="Khevi, Georgia — View of Gergeti Trinity Church.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/100px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg" decoding="async" width="100" height="57" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/150px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/200px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg 2x" data-file-width="900" data-file-height="510" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%AB%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლები"u003Eეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლებისu003C/au003E კონკურსი დაიწყო! ჩაერთეთ და მოიგეთ პრიზები!u003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
კაოსი და ფარსმანი
(გადამისამართდა გვერდიდან კაოზი და ფარსმანი)
Jump to navigation
Jump to search
კაოზი და ფარსმანი, ან ფარსმანი და კაოსი ქართლის (იბერიის) მეფეთა წყვილი ძვ. წ. II საუკუნის 50–იან წლებში, ორმეფობის დროს.
სექციების სია
1 ისტორია
2 ისტორიული წყაროები
3 მეცნიერული მოსაზრებანი
4 გენეალოგია
5 ლიტერატურა
6 სქოლიო
ისტორია |
მეფეთა ცხოვრება ფარსმანს და კაოს ბარტამ და ქართამ მეფეტა ძეებედა მიიჩნევს. წყაროს ცნობით, ისინი სომეხთა მეფის მორჩილებაში ყოფილან და მუდამ შეეწეოდნენ მას მტერთან ბრძოლაში. მათ დროს გამხდარა სომხეთში მეფე "დიდი იარვანდი", რომელსაც დაუვუწყნია ქართველთა სიკეთე და ფრასმანს, რომელიც არმაზში იჯდა, წაართვა ტერიტორიის ნაწილი:
ფარსმანის და კაოსის შემდეგ მათი ძენი, გამეფებულან – არმაზს აზორკი და შიდა ქართლსა არმაზელი.
ისტორიული წყაროები |
- მოქცევაჲ ქართლისაჲ[1]
 | „და მეფობდა იმიერ ფარსმან და ამიერ კაოზ.“ |
- მეფეთა ცხოვრება[2]
| „ხოლო მო-რაჲ-კუდეს ადერკის ძენი: ბარტომ და ქართამ, და მეფე იქმნნეს შემდგომად მათსა შვილნი მათნი: არმაზს — ფარსმან და შიდაქალაქსა — კაოს. ხოლო ადერკისითგან ვიდრე აქმდე ესე მეფენი იყვნეს მორჩილებასა შინა სომეხთა მეფისასა, და უმეტეს არმაზელნი მეფენი შეეწეოდიან სომეხთა ყოველთა მტერთა მათთა ზედა. და მოუღო საზღვარსა ქართლისასა ქალაქი წუნდა და არტანი მტკურამდე და დასხნა წუნდას შინა კაცნი მჴეცნი, ნათესავნი დევთანი, და უწოდა წუნდასა სახელად ქაჯატუნი, რომელი-ესე ითარგამნების დევთა-სახლად.და ვერ იძებნეს მეფეთა ქართლისათა საზღვარი, და მოკუდეს მწუხარებასა შინა დიდსა ფარსმან და კაოს.“ |
- ივერიის ისტორია (თეიმურაზ ბატონიშვილი)[3]
| „და“ |
- საქართველოს ისტორია (ვახუშტი ბატონიშვილი)[4]
| „შემდგომად მათსა დასხდნენ ძენი მათნი, ბარტომის ძე კაოს მცხეთას და ქართამის ძე ფარსმან — არმაზს; არამედ იყვნენ ზემოთნი მეფენი სიყვარულს ზედა სომეხთასა. ხოლო მირვან მეფემან სომეხთამან დაივიწყა სიყვარული მათი და მოუღო საზღვარი ქართლისა წუნა და არტანი მტკვრამდე და და უწოდა წუნას ქაჯთა-ტუნი, (რომელ არს დევთა სახლი); არამედ ვერ უძლეს ძიებად საზღვარნი თვისნი ამათ მეფეთა და შემდგომად მწუხარენი მოკვდნენ დასაბამითგან 4036, ქართულსა 371, ქრისტეს შემდეგ 87.“ |
მეცნიერული მოსაზრებანი |
პავლე ინგოროყვას მოსაზრებით ფრასმან–კაოსის წყვილს ახ. წ. I-II საუკუნეებში უნდა ემეფა, ხოლო კაოსი უნდა იყოს სერაფიტის სტელის წარწერაში მოხსენიებული პუბლიკი აგრიპა, რომლის სახელის სრული ფორმა უნდა იყოს Caius Publicius Agrippa. ეს აზრი მეცნიერებაში არ არის გაზიარებული.
გიორგი მელიქიშვილის აზრით, ამ წყვილის ზეობა ძვ. წ. II საუკუნის 50–იან წლებზე მოდის.
| წინამორბედი: ბარტამ და ქართამ | ქართლის მეფე 72 – 87 [5] | შემდეგი: აზორკ და არმაზელ |
| წინამორბედი: ბარტომ II და ქართამ | საქართველოს მეფე 72 – 87 [6][7] | შემდეგი: არმაზელ და აზორკ |
| წინამორბედი: ქართამ პირველი და ბარტომ მეორე | ივერიის მეფე 72 – 87 [8] | შემდეგი: აზორკ პირველი და არმაზელ პირველი |
| წინამორბედი: ქართამ I = ფლავიოს დადე და ბარაცმან (ბარცომ, ბერცუმ) | იბერიის მეფე I საუკ. ბოლო – II საუკ. დასაწყისი [9] | შემდეგი: ფარნუკ I = ხსე-ფარნუგ და არმაზაერი[10] |
გენეალოგია |
 აზო | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მამა  მცხეთის მამასახლისის სამარას ძმა | დედა  დარიოს III-ის ქალიშვილი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ეგრისის ერისთავი ქუჯი | უმცროსი და | დეიდა | დედა |  ფარნავაზ I | უფროსი და | სარმატიის მთავარი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| წული | ბარდაველის ქალი | საურმაგ I | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| არტაშეს I | მირიან I | ასული | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
არშაკ I | ასული | ფარნაჯომი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
არტაგ I | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ბარტომ I | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ქართამი | ასული | მირიან II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ბარტომი | არშაკ II | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ავგაროზ მეფის ასული | ადერკი | არშაკ III | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ქართამ I | ბარტომ II | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| მითრიდატე ივერი | ფარსმან I | კაოსი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| რადამისტი | აზორკ | არმაზელ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| სპარსეთის მეფე ფიროზი | ამაზასპ I | დეროკი | სომხეთის მეფე არტავაზდი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ასული | მითრიდატე I | ფარსმან II | ასული ღადამი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ადამ I | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ფარსმან III | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ამაზასპ II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მირიანი 27-ე მეფე | ნანა დედოფალი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| სალომე | რევი | ბაქარი 28-ე მეფე | ასული | ფეროზი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ასული | ბაკური | თრდატი 31-ე მეფე | მირდატი 29-ე მეფე | ძე | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ფარსმანი | ბაკური | ასული | ვარაზ-ბაქარი 30-ე მეფე | ასული | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| თრდატი | მირდატი 33-ე მეფე | ფარსმანი 32-ე მეფე | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
არჩილი 34-ე მეფე | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მირდატ 35-ე მეფე | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ვახტანგი 36-ე მეფე | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ლიტერატურა |
- საქართველოს მეფეები მ. ლორთქიფანიძის და რ. მეტრეველის რედაქციით, თბილისი, 2000;
- გ. მელიქიშვილი: ქართლის (იბერიის) სამეფოს ისტორიის ქრონოლოგიის საკითხისათვის, ივ. ჯავახიშვილი სახ. ისტორიის ინსტიტუტის შრომები: 1958, ტომი 4, ნაკვეთი I;
- გ. მელიქიშვილი, ქართლის (იბერიის) მეფეთა სიებში არსებული ხარვეზის შესახებ, მაცნე: ისტორიის სერია, 1978, № 3;
- ს. გორგაძე, წერილები საქართველოს ისტორიიდან, „მოამბე“. 1905, № XI.
სქოლიო |
↑ მოქცევაჲ ქართლისაჲ
↑ მეფეთა ცხოვრება
↑ ისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგისა, რომელ არს სრულიად საქართველოისა
↑ ვახუშტი ბატონიშვილი საქართველოს ისტორია გამოცემული დ. ბაქრაძის მიერ, თბ., 1885 წ.
↑ „ქართლის ცხოვრება“ სიმონ ყაუხჩიშვილის რედაქციით (ტომი I, 1955.)
↑ ვახუშტის ბატონიშვილი „საქართველოს ისტორია“
↑ საქართველოს ძველი ისტორია
↑ თეიმურაზ ბატონიშვილი „ისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“
↑ პავლე ინგოროყვა „ძველი ქართული მატიანე "მოქცევაჲ ქართლისაჲ" და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“
↑ პავლე ინგოროყვა „ძველი ქართული მატიანე "მოქცევაჲ ქართლისაჲ" და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- იბერიის მეფეები
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.892","walltime":"0.957","ppvisitednodes":"value":63471,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":342710,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":157222,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":10,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":5119,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 511.487 1 -total"," 67.19% 343.644 1 თარგი:იბერიის_მეფეთა_გენეალოგია"," 61.75% 315.845 53 თარგი:გენეალოგია"," 55.68% 284.807 53 თარგი:გენეალოგია/ბიჯი2"," 15.94% 81.527 1 თარგი:იბერიის_მეფეები"," 15.03% 76.867 1 თარგი:ნავდაფა"," 6.94% 35.521 4 თარგი:მემკვიდრეობის_ყუთი"," 5.79% 29.622 1 თარგი:სქოლიო"," 3.25% 16.634 2 თარგი:ფერი"," 2.06% 10.539 4 თარგი:S-ttl"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.003","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":543974,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1263","timestamp":"20190627065437","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10d9u10d0u10ddu10e1u10d8 u10d3u10d0 u10e4u10d0u10e0u10e1u10dbu10d0u10dcu10d8","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q16370913","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q16370913","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2010-08-14T10:31:01Z"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":171,"wgHostname":"mw1257"););
