ბენზოლი სექციების სია თვისებები | აღმოჩენის ისტორია | რეაქციები | მიღება და გამოყენება | უარყოფითი თვისებები | ლიტერატურა | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუ71-43-2 BenzeneInternational Chemical Safety Card 0015USEPA Summary of Benzene ToxicityNIOSH Pocket Guide to Chemical HazardsDept. of Health and Human Services: TR-289: Toxicology and Carcinogenesis Studies of BenzeneVideo PodcastSubstance profileNLM Hazardous Substances Databank – Benzenepubchem.ncbi.nlm.nih.gov
ორგანული ნაერთები
ორგანულინახშირწყალბადისითხესიმკვრივეტემპერატურაზეჰაერთანბენზინსმაიკლ ფარადეიმ1825 წელს1833 წელს1865 წელსმოლეკულისნახშირბადისატომიბმებითააელექტრონთააცეტილენისქვანახშირისკოქსისნავთობისაზოტმჟავასთანნიტრობენზოლიანილინიფენოლსსტიროლსციკლოჰექსანსქლორისორგანიზმშიკანიდან
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ბენზოლი
Jump to navigation
Jump to search
| ბენზოლი | |
 | |
 | |
 | |
| ზოგადი | |
|---|---|
| სისტემური სახელწოდება | ბენზოლი |
| ქიმიური ფორმულა | C6H6 |
| ემპირიული ფორმულა | C6H6 |
| მოლური მასა | 78.11 გ/მოლი |
| ფიზიკური თვისებები | |
| სიმკვრივე | 0.8765 გ/სმ³ |
| თერმული თვისებები | |
| დნობის ტემპერატურა | 5.53 °C |
| დუღილის ტემპერატურა | 80.1 °C |
| კლასიფიკაცია | |
| CAS | 71-43-2 |
| PubChem | 241[1] |
ბენზოლი — ორგანული ნაერთი, უმარტივესი არომატული ნახშირწყალბადი, თავისებური არამკვეთრი სუნის მქონე უფერო, მოძრავი აქროლადი სითხე.
სექციების სია
1 თვისებები
2 აღმოჩენის ისტორია
3 რეაქციები
4 მიღება და გამოყენება
5 უარყოფითი თვისებები
6 ლიტერატურა
7 რესურსები ინტერნეტში
8 სქოლიო
თვისებები |
ნივთიერების დნობის ტემპერატურაა 5.53°C, დუღილისა კი — 80.1°C, სიმკვრივე 0.8765გ/სმ³-ია 20°C ტემპერატურაზე. ჰაერთან 1,5-8% მოცულობითი კონცენტრაციის დროს ფეთქებსაშიშ ნარევებს წარმოქმნის. ნებისმიერი ფარდობით ერევა ეთერს, ბენზინს და სხვა ორგანულ გამხსნელებს; წყალთან იძლევა აზეოტროპულ ნარევს.
აღმოჩენის ისტორია |
ბენზოლი აღმოაჩინა მაიკლ ფარადეიმ 1825 წელს. მან ბენზოლი გამოყო სანათი აირის თხევადი კონდენსატისაგან. სუფთა სახით მიიღო ე. მიჩერლიხმა 1833 წელს. 1865 წელს ფრიდრიხ აუგუსტ კეკულემ შეადგინა ბენზოლის ფორმულა, რომლის მიხედვით ბენზოლის მოლეკულის ჩაკეტილ ჯაჭვში ნახშირბადის 6 ატომი მონაცვლეობითი მარტივი და ორმაგი ბმებითაა ერთმანეთთან დაკავშირებული. კეკულეს ფორმულას დღესაც ფართოდ იყენებენ, თუმცა მრავალი ფაქტი მეტყველებს, რომ ბენზოლი არ არის ციკლოჰექსატრიენის აგებულებისა.
რეაქციები |
ბენზოლისთვის ძირითადად დამახასიათებელია არა მიერთების, არამედ ჩანაცვლების რეაქციები. თავისი ქიმიური თვისებებით ბენზოლი ტიპური არომატული ნაერთია, რომლის თვისებებს ხსნიან იმით, რომ π-ბმის ელექტრონთა ღრუბლები ბენზოლის მოლეკულაში თანაბრადაა განაწილებული, მანძილი ნახშირბადის ატომებს შორის ერთნაირია (1,40 Å). ბენზოლის მოლეკულას აქვს π-ელექტრონების სექსტეტი, რომელიც ერთიან, ჩაკეტილ, მდგრად ელექტრონულ სისტემას წარმოქმნის.
მიღება და გამოყენება |
ბენზოლი მიიღება აცეტილენის ტრიმერიზაციით. ბენზოლს შეიცავს ქვანახშირის მშრალი გამოხდის პროდუქტები (კოქსის აირი), მცირე რაოდენობით — კოქსის ფისი. ღებულობენ ასევე ნავთობის ალფატური ნახშირწყალბადების კატალიზური ციკლიზაციით. იგი ქიმიურ მრეწველობაში მნიშვნელოვანი პროდუქტია. კონცენტრირებულ აზოტმჟავასთან ბენზოლის ურთიერთქმედებით წარმოიქმნება ნიტრობენზოლი, რომლის აღდგენით მიიღება ანილინი. ბენზოლისგან ღებულობენ ფენოლს, სტიროლს, ციკლოჰექსანს, და სხვას; ციკლოჰექსანის ქიმიური გარდაქმნით მიიღება კაპროლაქტამი. დასხივებისას ბენზოლი იერთებს ქლორის 3 მოლეკულას. ქლორირების პროდუქტის ერთ-ერთ სტერეოიზომერს — ჰექსაქლორანს ძლიერი ინსექტიციდური თვისებები აქვს. ბენზოლს იყენებენ აგრეთვე ფეთქებადი ნივთიერებების, ლაქების და სხვათა წარმოებაში.
უარყოფითი თვისებები |
ორგანიზმში ბენზოლი შეიძლება სასუნთქი ორგანოებიდან ან დაზიანებული კანიდან მოხვდეს და მწვავე, ზოგჯერ კი ქრონიკული მოწამვლა გამოიწვიოს. ბენზოლის ორთქლის დასაშვები ზღვრული კონცენტრაცია სამუშაო შენობაში 20 მგ/მ³-ა.
ლიტერატურა |
ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, გვ. 306, .mw-parser-output .ts-comment-commentedTextborder-bottom:1px dotted;cursor:help@media(hover:none).mw-parser-output .ts-comment-commentedText:not(.rt-commentedText)border-bottom:0;cursor:auto
თბ., 1977 წელი.
რესურსები ინტერნეტში |
Benzene at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham)- International Chemical Safety Card 0015
- USEPA Summary of Benzene Toxicity
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
- Dept. of Health and Human Services: TR-289: Toxicology and Carcinogenesis Studies of Benzene
Video Podcast of Sir John Cadogan giving a lecture on Benzene since Faraday, in 1991- Substance profile
- NLM Hazardous Substances Databank – Benzene
სქოლიო |
↑ pubchem.ncbi.nlm.nih.gov
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ორგანული ნაერთები
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.096","walltime":"0.130","ppvisitednodes":"value":575,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":7139,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":1015,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":9,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":3,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":664,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 99.215 1 -total"," 45.39% 45.032 1 თარგი:ქსე"," 37.60% 37.303 1 თარგი:Comment"," 37.38% 37.084 1 თარგი:ინფოდაფა_ნივთიერება"," 20.39% 20.234 1 თარგი:Replace"," 16.86% 16.724 1 თარგი:სქოლიო"," 3.53% 3.499 1 თარგი:Main_other"," 3.51% 3.487 1 თარგი:CAS"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.004","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":638318,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1265","timestamp":"20190829081322","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10d1u10d4u10dcu10d6u10ddu10dau10d8","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q2270","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q2270","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2017-02-24T18:17:47Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/58/Benzene_geometrie.svg","headline":"u10ddu10e0u10d2u10d0u10dcu10e3u10dau10d8 u10dcu10d0u10d4u10e0u10d7u10d8"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":156,"wgHostname":"mw1256"););
