Maślanka wiązkowa Systematyka i nazewnictwo | Morfologia | Występowanie i siedlisko | Znaczenie | Gatunki podobne | Przypisy | Menu nawigacyjneIndex FungorumSpecies FungorumDiscover Life Maps
PierścieniakowateGrzyby trująceMykobiota Polski
grzybówpierścieniakowatychIndex FungorumtaksonHudsonP. Kumm.synonimów łacińskichFranciszek BłońskiZarodnikiPolsceOwocnikiSaprotrofgrzyb trującyfascikulolantybiotycznegronkowca złocistegowirusa polio
Maślanka wiązkowa
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
 | ||
Systematyka | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | grzyby | |
Typ | podstawczaki | |
Klasa | pieczarniaki | |
Rząd | pieczarkowce | |
Rodzina | pierścieniakowate | |
Rodzaj | maślanka | |
Gatunek | maślanka wiązkowa | |
Nazwa systematyczna | ||
Hypholoma fasciculare (Huds.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zwickau): 21, 72 (1871) | ||
Zielonkawe zabarwienie blaszek
Nie zawsze jednak zielonkawy kolor blaszek jest tak intensywny
Występuje zwykle grupowo
Maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare (Huds.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo |
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1778 r. Hudson nadając mu nazwę Agaricus fascicularis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Hypholoma[1].
Ma ponad 40 synonimów łacińskich. Niektóre z nich[2]:
Agaricus fascicularis Huds. 1778
Agaricus sadleri Berk. & Broome 1879
Clitocybe sadleri (Berk. & Broome) Sacc. 1887
Dryophila fascicularis (Huds.) Quél. 1888
Dryophila fascicularis (Huds.) Quél. 1888 (var. fascicularis
Geophila fascicularis (Huds.) Quél. 1886
Hypholoma fasciculare var. fasciculare (Huds.) P. Kumm.
Hypholoma fasciculare var. pusillum J.E. Lange.
Hypholoma sulphureum G.M. Taylor & P.K. Buchanan 1988
Naematoloma fasciculare (Huds.) P. Karst. 1880
Naematoloma fasciculare (Huds.) P. Karst. 1879 (var. fasciculare)
Pratella fascicularis (Huds.) Gray 1821
Psilocybe fascicularis (Huds.) Kühner 1980
Psilocybe fascicularis (Huds.) Kühner 1980 (var. fascicularis)
Nazwę polską nadał Franciszek Błoński w 1890 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako łysiczka trująca, łysiczka wiązkowa, opieńki olszowe żółte, ostrzępka wiązkowa, opieńka fałszywa, opieńka trująca, opieńka wiązkowa, fałszywa opieńka, maślanka jadowita, maślanka trująca[3].
Morfologia |
- Kapelusz
Średnica dochodzi do 7 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem u starszych. Powierzchnia kapelusza jest sucha i gładka. Barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza pomarańczowy do rdzawobrązowego[4].
- Blaszki
Gęsto ustawione, zaokrąglone przy trzonie. Barwa od siarkowożółtawej u młodych, poprzez brudnozielonkawą, do fioletowoczarnych u starszych egzemplarzy[4]. Zakryte cienką osłoną w bardzo młodych owocnikach.
- Trzon
Grubość do 0,7 cm, wysokość do 10 cm. Nieregularnie cylindryczny, powyginany, wewnątrz pusty. Barwa żółtawa z lekko zielonkawym odcieniem, pokryty (zwłaszcza na dole) brunatnymi włókienkami. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia. Trzony w wiązce owocników na dole zrośnięte[4].
- Miąższ
Cienki i elastyczny, barwa żółtawa lub siarkowożółta, u podstawy trzonu brązowa. Smak bardzo gorzki. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia[4].
- Wysyp zarodników
Szarofioletowy, czasami prawie czarny. Zarodniki elipsoidane, gładkie, o rozmiarach 6-8 × 4 μm[5].
Występowanie i siedlisko |
Z wyjątkiem Afryki i Antarktydy występuje na wszystkich kontynentach, także na wielu wyspach.
W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[6]. W Polsce bardzo pospolity[5].
Owocniki wyrastają od kwietnia do grudnia w wiązkach liczących nawet po kilkadziesiąt owocników na pniakach obumarłych drzew liściastych oraz iglastych. Wśród grzybów rosnących kępami na pniach jest jednym z najczęstszych, czasami rośnie nawet na drewnie budowlanym. Występuje od wiosny do późnej jesieni[7].
Znaczenie |
Saprotrof, grzyb trujący. Powoduje głównie zaburzenia trawienne spowodowane podrażnieniem i zapaleniem śluzówki układu pokarmowego. Objawy: bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunka i wzdęcia. Objawy pojawiają się nie później, niż 3 godz. po spożyciu grzybów i po jakimś czasie (często już po dwóch dniach) mijają, zazwyczaj bez trwałych następstw[4]. Z powodu bardzo gorzkiego smaku zatrucia tym grzybem są jednak rzadkie[7].
Z owocników wyizolowano związek chemiczny o nazwie fascikulol D (tetracykliczny trójterpen) . Ma on działanie antybiotyczne w stosunku np. do gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus). Z hodowli grzybni wyizolowano natomiast substancje naematolina i naematolon. Wykazują one działanie cytotoksyczne w stosunku do wirusa polio i hamują wzrost wzrost komórek HeLaS2[8].
Gatunki podobne |
maślanka łagodna (Hypholoma capnoides). Jest jadalna, ma blaszki niebieskawe, smak łagodny i rośnie tylko na drzewie iglastym[4].
maślanka ceglasta (Hypholoma lateritium). Jest większa, ma intensywniejsze zabarwienie i rośnie tylko na drewnie drzew liściastych[4].
Przypisy |
↑ abc Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-09-15].
↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-09-20].
↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ abcdefg Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ ab Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
↑ ab Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
↑ Grażyna Końska, Halina Komorowska. Lecznicze działanie grzybów. Wszechświat. Czasopismo przyrodnicze, t 110, nr 7-9/2009
Kategorie:
- Pierścieniakowate
- Grzyby trujące
- Mykobiota Polski
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.196","walltime":"0.249","ppvisitednodes":"value":3197,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":21166,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":5740,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":11,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":4,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":7950,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 208.049 1 -total"," 51.98% 108.147 1 Szablon:Przypisy"," 35.59% 74.050 1 Szablon:Takson_infobox"," 23.14% 48.146 3 Szablon:Cytuj_stronę"," 18.11% 37.670 4 Szablon:Cytuj_książkę"," 14.09% 29.307 1 Szablon:Infobox_grafika"," 12.51% 26.024 4 Szablon:Infobox_nagłówek"," 8.67% 18.034 4 Szablon:Lang"," 5.02% 10.454 38 Szablon:Infobox_wiersz_dodaj"," 3.60% 7.482 1 Szablon:Infobox_tytuł"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.089","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":2667094,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1328","timestamp":"20190320094352","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":138,"wgHostname":"mw1320"););
