فریدریش نیچە پێرست ژیان ڕادەکانی خوێندەواری کۆتایی ژیان بیرۆکەکان سەرچاوەکان مێنۆی ڕێدۆزیباشترکردنی ئەم وتارە40246837The pre-Platonic philosophers"The Anarchism of Émile Armand"Nietzsche and Soviet Culture: Ally and AdversaryPio BarojaJean Baudrillard: against banality"Berdyczewsky, Micah Joseph""Towards a Genealogical Feminism: A Reading of Judith Butler's Political Thought"ڕەسەنReevaluating Postcolonial Theory in Lawrence Durrell's Alexandria Quartet+lawrence+nietzsche&hl=en&sa=X&ei=ss2iT_CjL8ftOeHixN8G&redir_esc=y#v=onepage&q=d.h. %20lawrence%20nietzsche&f=false D.H. Lawrence: The Early Years, 1885–1912+lawrence+nietzsche&hl=en&sa=X&ei=ss2iT_CjL8ftOeHixN8G&redir_esc=y#v=onepage&q=d.h. %20lawrence%20nietzsche&f=false The Visionary D. H. Lawrence: Beyond Philosophy and ArtAndré Gide: a life in the present"Kahlil Gibran"The Nietzsche legacy in Germany, 1890–1990Troubling legacies: migration, modernism and fascism in the case of Knut Hamsun"The Figure of The Worker Between the Gods & the Titans - Part 2 Alain de Benoist"The Columbia encyclopedia of modern dramaMorality and the literary imaginationThe Philosophy of Jack LondonڕەسەنLu Xun and evolutionMahlerandNietzscheڕەسەنUnderstanding Robert MusilDeadly dialectics: sex, violence, and nihilism in the world of Yukio MishimaNietzsche and Soviet Culture: Ally and AdversaryEugene O'Neill: a playwright's theatreThe Poets' Jesus: Representations at the End of a MillenniumThe Importance of Nietzsche: Ten EssaysNietzsche and depth psychologyWho's Who in Gay and Lesbian HistoryPerson and polis: Max Scheler's personalism as political theoryNietzsche and early German and Austrian sociologyRobert Anton Wilson talks about Alfred Korzybski, Friedrich Nietzsche,...
ئەو وتارانەی بە دیارکردنی ھۆکارەوە تاگی خاوێنکردنیان ھەیەھەموو ئەو پەڕانەی خاوێنکردنیان پێویستەوتارەکانی ویکیپیدیا کە پێویستیان بە ژمارەی لاپەڕەیە بۆ سەرچاوە لە March 2012ەوەنووسەرانی ئاڵمانیی سەدەی ١٩یەمئاوازدانەرانی ڕۆمانتیکفەیلەسووفانی سەدەی ١٩یەمئاوازدانەرانی ئاڵمانیفەیلەسووفانی ئاڵمانیمردووانی ١٩٠٠لەدایکبووانی ١٨٤٤
فەیلەسۆفیئەڵمانیا١٨٤٤١٩٠٠ئایینفەرھەنگپرۆسفرێدریش ویلھڵمی چوارەمژنانەژنانەئنجیلکۆلیژی خواناسیناسینی ئایینەکانلایپزیکوشەناسینفەرھەنگفەلسەفەی یۆنانیشۆپنھاوربازێلوشەناسییکلاسیکدازمانی یۆنانیواگنێرمۆسیقازانیئەڵمانیلەدایک‌بوونی تراژێدیامۆسیقایواگنێریئەڵمانیائیتاڵیافەڕەنساجەڵتەی مێشکی
فریدریش نیچە
Jump to navigation
Jump to search
 | ئەم وتارە لەوانەیە پێویستی بە خاوێنکردن ھەبێت تا بگات بە شێوازی ستانداردی نووسین. کێشەی دیاریکراو بریتییە لە: بەشێکی زۆری دەقەکەی وەرنەگێڕدراوە. |
| فریدریش ولیام نیچە Friedrich Nietzsche | |
|---|---|
 نیچە لە ساڵی ١٨٧٥ | |
| لەدایکبوون | فرێدریش ویلھڵم نیچە ١٥ی تشرینی یەکەمی ١٨٤٤ شانشینی پروسیا |
| مردن | ٢٥ی ئابی ١٩٠٠ ئیمپراتۆری ئەڵمانی |
| نیشتەجێ | ئەڵمانیا (سویسرا) |
| نەتەوە | ئەڵمانی |
| سەردەم | فەلسەفەی سەدەی ١٩یەم |
| ناوچە | فەلسەفەی ڕۆژاوا |
| قوتابخانە | Weimar classicism |
| بایەخی داوە بە | Aesthetics · Ethics Metaphysics · Nihilism دەروونناسی · Ontology ھۆنراوە · Value theory Voluntarism · Tragedy Fact–value distinction Anti-foundationalism فەلسەفەی مێژوو |
| کتێبەکان | چاکەو خراپە، دژە مەسیح، ئەمەیە مرۆڤ ,ئاوابونی بتەکان، زانستی شاد، وەھای گوت زەردەشت، سپێدە...... |
| بیرۆکە گرنگەکان | Apollonian and Dionysian Übermensch · Ressentiment "Will to power" · "God is dead" Eternal recurrence · Amor fati Herd instinct · Tschandala "دوایین پیاو" · Perspectivism Master–slave morality Transvaluation of values Nietzschean affirmation |
کاریگەر بووە بە
| |
کاریگەری بووە لەسەر
| |
فرێدریش ویلھڵم نیچە (بە ئنگلیزی Friedrich Wilhelm Nietzsche) فەیلەسۆفی بەناوبانگ، خەڵکی ئەڵمانیا (لە دایکبوون ١٨٤٤-کۆچی دوایی ١٩٠٠)؛ خاوەن بیر و ڕای رەخنەگر لە ئایین و فەرھەنگ.
نوسراوەکانی نیچە شێوازی تایبەتی خۆیان ھەیە و وەک نووسراوەکانی تری سەردەمی خۆی نیە. ئاھەنگی نووسراوەکان لە گوێی خوێنەر وەک شیعر وایە. ھێندێ لە قسەکانی بە خێرایی و ڕووتی وتە و بڕێکی‌تر لە کەلام‌دا. بەڵام بە گشتی سەرانسەر نووسراوەکانی، وشە بە وشە خاوەن مانای خۆیانن و زۆربڵێیی نەکردووە.
پێرست
١ ژیان
٢ ڕادەکانی خوێندەواری
٣ کۆتایی ژیان
٤ بیرۆکەکان
٥ سەرچاوەکان
ژیان
لە ساڵی ١٨٤٤ی زایینی لە پرۆس لەدایک بوو. لەبەر یەک بوونی ڕۆژی بە دونیا ھاتننی لەگەڵ ڕۆژی بە دنیا ھاتنی فرێدریش ویلھڵمی چوارەم پاشای ئەو کاتەی پرۆس، باوکی بە شانازیەوە فرێدریش ویلھڵمی ناو نا. خۆی سەبارەت بەو ڕووداوە لە کتێبێکیدا دەڵی:
ئەو یەکسان بوونە، بە قازانجم بوو لەبەر ئەوەی تەواوی دەورانی مناڵیم ڕۆژی لە دایک‌بونم ڕۆژی جەشنی گشتی بووە.
باوکی پیاوی ئایینی خاچ‌پەرستان بوو. فرێدریش مناڵی یەکەم بوو دوای ئەویش دوو مناڵی دیکەیان بوو. کاتێ ٥ساڵی بوو باوکی دەمرێ و لە خێزانێکدا پێک‌ھاتوو لە دایکی و خوشکی و داپیر و دوو پووری گەورە دەبێت. ئەو فەزا ژنانە و کاریگەری ئایین لەسەر ئەو ژنانە ڕەنگدانەوەی گرینگی ھەبوو لە بیر و ڕای نیچەدا لە ڕۆژانی داھاتووی ژیان.
لە تەنیایی‌دا کاتێ تایبەتی تەرخان ئەکرد بە خوێندنەوەی ئنجیل و لێکۆڵینەوەی. جاربەجار کۆپلیەکی وا بە ھەست بۆ دۆستانی ئەخوێندەوە کە فرمێسکی لە چاو ئەھاتە خوار. لە چوار ساڵیدا دەستی بە خوێندن و نووسین کرد و لە ١٢ ساڵیدا شیعری دائەنا.
ڕادەکانی خوێندەواری
لە ١٨٦٥دا خوێندن لە کۆلیژی خواناسی و ناسینی ئایینەکان لە بەر نەمانی بڕوای بە ئایینی خاچ پەرستی بەڕەڵا دەکات. لە کتێبێکیدا نووسیویەتی:
لە ڕاستیدا تەنھا یەک خاچ پەرەستی ڕاستەقینە ھەبووە ئەویش بەسەر خاچەکەوە کوژرا.
دواتر دەڕوات بۆ شاری لایپزیک و لێکۆڵینەکانی سەبارەت بە وشەناسین دەست پێ‌دەکات. ھەر لەو کاتەوە فەرھەنگ و فەلسەفەی یۆنانی دەناسێت و گیرۆدەی دەبێ. بە سۆتفە کتێبێکی شۆپنھاور دەسێنێت و دەیخوێنێتەوە و بڕواکانی شۆپنھاور ئەبنە چوارچێوەی زەینی.
لە ساڵی ١٨٦٩ و بۆ ماوەی ١٠ساڵ ئەبێتە مامۆستا لە زانکۆی بازێل لە بواری وشەناسیی کلاسیکدا و ھەروەھا مامۆستای زمانی یۆنانی لە مەکتەبێک. ھەر لەو ساڵانەدا لەگەل واگنێر مۆسیقازانی ئەڵمانی ئەبێتە دۆستی نزیک. ئەوندەی کەی بەشێک لە کتێبی لەدایک‌بوونی تراژێدیا باسی دونیای مۆسیقای واگنێری تێدایە.
کۆتایی ژیان
بە بۆنەی نەخۆشین و ژانە سەر دوابەدوای یەک مامۆستایەتی زانکۆ بەڕەڵا کرد. لە ڕەفیقانی دوور کەوتەوە و تەنیایی ھەڵبژارد. ھاووڵاتی بوونی پرۆسی خۆی بەتاڵ کردەوە و تا کۆتایی ژیانی بێ‌وڵات مایەوە. لە وڵاتانی ئەڵمانیا، ئیتاڵیا و فەڕەنسا ئەم شار و ئەو شاری دەکرد و ھەر لەو ڕۆژانەشدا بوو گەورەترین بەرھەمەکانی وەدی ھێنا.
لە ١٩٠٠دا دوای کێشانی مەینەتی زۆر بەدەست نەخۆشینەوە، جەڵتەی مێشکی کرد و دڵی لە لێدان کەوت.
بیرۆکەکان
بیڕ و ڕاکان سەبارەت بە نیچە جیاوازن. لەبەر قسەکانی سەبارەت بە ژن ھێندێ کەس بە دژە ژنی ئەناسن. بەڵام ڕوون نیە مەبەستی ڕاستەقینەی چی بووە لەو دوور کەوتنیەی لە ژن. , بەڵام ھۆکاری زۆری دژ بوون بە ژن دەگەڕێتەوە ڤۆ ئەو شکستەی کە لەگەڵ خانمە ڕوسی لۆسالۆمی خواردی و لۆسالۆمیڕەدی دەکاتەوە، بەڵام لەگەڵ بیرۆکەکانی شۆپنھاوەر دژی ئافرەت ئەو شکستەی خۆی وەک ویست و غەریزە دەبینێت. و دوای ئەو قۆناغە بیرۆکەی بەرزە مرۆڤبون و ژیانکردن لە دەرەوەی ویست و خراپە و چاکە و کۆیلە بوون و لە خۆدا ژیان دێنێتەکایە، تا مردن بە تەنھا. دەمێنێتەوە
نیتچە بیرۆکەی خۆ بەڕێوە بردنی بۆ مرۆڤایەتی ھێنا , ھەمیشە دەیھەوێ خاڵە لاوازەکانی مرۆڤ لە فیکردا چەکوش لێ بدات وەک ئەوەی ھەموو دونیا بکات بە دژی خۆی وەک خۆی دەڵێ خودا مرد.
دەروون شیکاری و ب جارەسەر بە قسەکردن فرۆید دوای نیتچە گەورەی کرد و کردی بە رێگەی پاڵخستن و چارەسەر بۆ نەخۆشەکان.
بەرھەمەکان
- سپێدە
- چاکە و خراپە
- ئەمەیە مرۆڤ
- ڕەگەزناسی ئەخلاق
- ئاوابوونی بتەکان
- ئاوای وت زەردەشت
- لەدایک بوونی تراژێدی...
سەرچاوەکان
^ Fewster، J. C. (١٩٩٢). "Au Service de l'ordre: Paul Bourget and the Critical Response to Decadence in Austria and Germany". Comparative Literature Studies. ٢٩ (٣): ٢٥٩–٢٧٥. JSTOR 40246837. بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|date=(یارمەتی)
^ The pre-Platonic philosophers.
^ Meyer-Sickendiek, Burkhard, "Nietzsche's Aesthetic Solution to the Problem of Epigonism in the Nineteenth Century", ed. Paul Bishop, Nietzsche and Antiquity: His Reaction and Response to the Classical Tradition, Woodbridge, UK: Boydell & Brewer, 2004. p. 323
^ "The Anarchism of Émile Armand". The Anarchist Library.
^ The Cambridge Companion to Nietzsche. Cambridge University Press. ١٩٩٦. پەڕە ١٢٩. بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|date=(یارمەتی)
^ Nietzsche and Soviet Culture: Ally and Adversary.
^ Pio Baroja.
^ Pawlett، William. Jean Baudrillard: against banality.
^ "Berdyczewsky, Micah Joseph". Jewish Encyclopædia.
^ Kaufmann ١٩٧٤، پ. ٤١٢.
^ "Towards a Genealogical Feminism: A Reading of Judith Butler's Political Thought". Palgrave Journals. ٤ (١). لە ڕەسەنەوە ئرشیڤ کراوە لە ٣١ی ئایاری ٢٠١٦. بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|archive-date=(یارمەتی)
^ Aschheim، Steven E (١٩٩٢). The Nietzsche legacy in Germany, 1890–1990. University of California Press mr Neil at sarinna teacher. پەڕە ٥٦. بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|date=(یارمەتی)
^ Hawkins، Mike (٢٠٠٠). "The foundations of fascism: The world views of Drieu la Rochelle". Journal of Political Ideologies. ٥ (٣): ٣٢١–٤١. بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|date=(یارمەتی)
^ Reevaluating Postcolonial Theory in Lawrence Durrell's Alexandria Quartet، CA: University of Alberta
^ John، Worthen. +lawrence+nietzsche&hl=en&sa=X&ei=ss2iT_CjL8ftOeHixN8G&redir_esc=y#v=onepage&q=d.h. %20lawrence%20nietzsche&f=false D.H. Lawrence: The Early Years, 1885–1912 لە بەھای|url=دڵنیا ببەرەوە (یارمەتی).
^ Robert، Montgomery. +lawrence+nietzsche&hl=en&sa=X&ei=ss2iT_CjL8ftOeHixN8G&redir_esc=y#v=onepage&q=d.h. %20lawrence%20nietzsche&f=false The Visionary D. H. Lawrence: Beyond Philosophy and Art لە بەھای|url=دڵنیا ببەرەوە (یارمەتی).
^ Sheridan، Alan. André Gide: a life in the present.
^ "Kahlil Gibran". Encyclopedia of World Biography.
^ The Nietzsche legacy in Germany, 1890–1990.
^ Troubling legacies: migration, modernism and fascism in the case of Knut Hamsun.
^ Jünger، Ernst (2011)، "The Figure of The Worker Between the Gods & the Titans - Part 2 Alain de Benoist"، Counter Currents (٤)
^ Kaufmann ١٩٧٤، پ. ٢١٤–١٥.
^ The Columbia encyclopedia of modern drama. ١. Also, one of Krleža's first works was called Zarathustra and young man.
^ Morality and the literary imagination.
^ The Philosophy of Jack London، Sonoma، لە ڕەسەنەوە ئرشیڤ کراوە لە ٣ی ئایاری ٢٠١٣ بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|archive-date=(یارمەتی)
^ Pusey، James Reeve. Lu Xun and evolution.
^ MahlerandNietzsche. لە ڕەسەنەوە ئرشیڤ کراوە لە ١٩ی نیسانی ٢٠١٢. بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|archive-date=(یارمەتی)
^ Witt، Mary Ann Frese (٢٠٠١). The search for modern tragedy: aesthetic fascism in Italy and France. Cornell University Press. پەڕەکان ١٣٩–٤١. بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|date=(یارمەتی)
^ Understanding Robert Musil.
^ Starrs، Roy. Deadly dialectics: sex, violence, and nihilism in the world of Yukio Mishima.
^ Nietzsche and Soviet Culture: Ally and Adversary.
^ Törnqvist، Egil. Eugene O'Neill: a playwright's theatre.
^ The Poets' Jesus: Representations at the End of a Millennium.
^ The Importance of Nietzsche: Ten Essays.
^ Golomb، Jacob؛ Santaniello، Weaver؛ Lehrer، Ronald. Nietzsche and depth psychology.
^ Robert، Aldrich. Who's Who in Gay and Lesbian History.
^ Schneck، Stephen Frederick. Person and polis: Max Scheler's personalism as political theory.
^ Solms-Laubach، Franz؛ Solms-Laubach، Franz. Nietzsche and early German and Austrian sociology.
^ Douglas، Allen (١٩٩٢). From fascism to libertarian communism: Georges Valois against the Third Republic. University of California Press. پەڕەکان ١٤–١٥. بەدواداچوون بۆ ڕێکەوت بکە لە:|date=(یارمەتی)
^ Robert Anton Wilson talks about Alfred Korzybski, Friedrich Nietzsche,...
^ Golomb ١٩٩٧.
پۆلەکان:
- ئەو وتارانەی بە دیارکردنی ھۆکارەوە تاگی خاوێنکردنیان ھەیە
- ھەموو ئەو پەڕانەی خاوێنکردنیان پێویستە
- وتارەکانی ویکیپیدیا کە پێویستیان بە ژمارەی لاپەڕەیە بۆ سەرچاوە لە March 2012ەوە
- نووسەرانی ئاڵمانیی سەدەی ١٩یەم
- ئاوازدانەرانی ڕۆمانتیک
- فەیلەسووفانی سەدەی ١٩یەم
- ئاوازدانەرانی ئاڵمانی
- فەیلەسووفانی ئاڵمانی
- مردووانی ١٩٠٠
- لەدایکبووانی ١٨٤٤
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.624","walltime":"0.776","ppvisitednodes":"value":2500,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":194766,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":62230,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":16,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":47210,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 625.343 1 -total"," 56.15% 351.136 1 داڕێژە:سەرچاوەکان"," 27.56% 172.318 28 داڕێژە:Cite_book"," 26.98% 168.692 1 داڕێژە:زانیاریدانی_فەیلەسووف"," 26.05% 162.891 1 داڕێژە:Infobox"," 16.83% 105.240 1 داڕێژە:خاوێنکردن"," 10.52% 65.812 3 داڕێژە:Cite_journal"," 10.03% 62.730 1 داڕێژە:Main_other"," 9.44% 59.063 1 داڕێژە:Ambox"," 7.29% 45.612 1 داڕێژە:Rp"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.271","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":5774172,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1258","timestamp":"20190617151445","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u0641u0631u06ccu062fu0631u06ccu0634 u0646u06ccu0686u06d5","url":"https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%86%DB%8C%DA%86%DB%95","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q9358","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q9358","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2009-04-26T09:55:17Z","dateModified":"2019-05-04T14:40:16Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Nietzsche187a.jpg"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":121,"wgHostname":"mw1331"););
