Фрыдрых Вільгельм Ніцшэ Змест Біяграфічныя звесткі | Светапогляд | Спадчына | Гл. таксама | Зноскі Літаратура | Спасылкі | НавігацыяДагледжаная версіяправерана4 зменыДагледжаная версіяправерана4 зменыRecord #118587943data.bnf.frLIBRISRecord #118587943Ораторiя "Так мовив Заратустра".Ніцшэ — «Nietzsche Channel»NNDBAllmusicDiscogsInternet Movie DatabaseInternational Music Score Library ProjectMusicBrainzProject GutenbergRKDartistsGran catalanaБольшая российскаяBritannica (анлайн)Швейцарскі гістарычныADV1017647990051300a10430969XX90582511917712p7943267000957039118587943ITICCUCFIV010400000 0001 2282 8181n7902113200451342jn1999000612435471497RUNLRAUTH772013RUNLRAUTH772014068384998n94000943900320599908620003889798474500222156
АсобыПостаці філасофііНарадзіліся 15 кастрычнікаНарадзіліся ў 1844 годзеПамерлі 25 жніўняПамерлі ў 1900 годзеПамерлі ў ВеймарыПахаваныя ў ГерманііВыкладчыкі Базельскага ўніверсітэтаВыпускнікі Бонскага ўніверсітэтаВыпускнікі Лейпцыгскага ўніверсітэтаАртыкулы пра філосафаў без партрэтаўПостаці нямецкай філасофііПостаці філасофіі XIX стагоддзяПостаці трансгуманістыкіПаэты ГерманііНямецкамоўныя паэтыФіласофія мастацтваЭстэтыкі
ням.15 кастрычніка184425 жніўня1900філосафпаэтфіласофіі жыццяБонскімЛейпцыгскім універсітэтахПрафесарБазельскага ўніверсітэтаФ. ШылераСафоклаР. ВагнераІ. ГётэА. ШапенгаўэраСтарым запавецехрысціянственігілізмуматэрыялізмуідэалізмурамантызмуантысемітызмамнацызмамэкзістэнцыялізмупостмадэрнізмуфіласофіі жыццяпазітывізмеэкзістэнцыялізмеА. КамюМ. ХайдэгерХ. Артэга-і-ГасетМ. БярдзяеўЗ. ФрэйдамЭ. ФромамК. Г. ЮнгамТ. МанаБ. ШоўДж. ЛонданаШаблон:Творы Фрыдрыха Ніцшэ
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eне паказвацьu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="be" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Eu003Cspan class="plainlinks"u003EСачыце за Беларускай Вікіпедыяй на u003Ca href="https://www.facebook.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/be.wikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Twitter.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/14px-Twitter.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/21px-Twitter.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/28px-Twitter.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia"u003ETwitteru003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Instagram.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/14px-Instagram.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/21px-Instagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/28px-Instagram.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/"u003EInstagramu003C/au003Eu003C/bu003E і u003Ca href="http://vk.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="V Kontakte Russian V.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/14px-V_Kontakte_Russian_V.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/21px-V_Kontakte_Russian_V.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/28px-V_Kontakte_Russian_V.png 2x" data-file-width="415" data-file-height="415" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://vk.com/be.wikipedia"u003EУ Кантакцеu003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/spanu003E! u003Cbr /u003EТаксама ёсць старонка u003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EWikimedia Community User Group Belarusu003C/au003E на u003Ca href="/wiki/Wikimedia_Community_User_Group_Belarus" title="Wikimedia Community User Group Belarus"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/centeru003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
Фрыдрых Вільгельм Ніцшэ
Дагледжаная версія была праверана 2 снежня 2017. 4 змены чакаюць праверкі.
Jump to navigation
Jump to search
| Фрыдрых Вільгельм Ніцшэ | |
| ням.: Friedrich Wilhelm Nietzsche | |
 | |
| Імя пры нараджэнні: | ням.: Friedrich Wilhelm Nietzsche |
|---|---|
| Дата нараджэння | 15 кастрычніка 1844(1844-10-15)[1][2][…] |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 25 жніўня 1900(1900-08-25)[1][2][…](55 гадоў) |
| Месца смерці |
|
| Месца пахавання |
|
| Краіна: | Памылка Lua у Модуль:Wikidata/Countries на радку 104: attempt to concatenate a nil value. |
| Бацька: | Carl Ludwig Nietzsche[d] |
| Месца працы |
|
| Навуковая ступень: | доктарская ступень[d][6] |
Альма-матар: |
|
| Подпіс: |  |
 Фрыдрых Вільгельм Ніцшэ на Вікісховішчы | |
Фрыдрых Вільгельм Ніцшэ (ням.: Friedrich Wilhelm Nietzsche; 15 кастрычніка 1844 — 25 жніўня 1900) — нямецкі філосаф, філолаг і паэт, адзін з заснавальнікаў філасофіі жыцця.
Змест
1 Біяграфічныя звесткі
2 Светапогляд
3 Спадчына
4 Гл. таксама
5 Зноскі
6 Літаратура
7 Спасылкі
Біяграфічныя звесткі |
Вучыўся ў Бонскім і Лейпцыгскім універсітэтах. Прафесар Базельскага ўніверсітэта (1869-79).
Светапогляд |
Першыя яго творы прысвечаны праблемам класічнай філалогіі, першая значная праца па філасофіі «Нараджэнне трагедыі з духу музыкі» (1872) — пераважна аналізу антычнай культуры. У працяг пошукаў Ф. Шылера і прадстаўнікоў нямецкага рамантызму, развіў ідэі аб існаванні двух тыпаў культуры: дыянісійскай — жыццесцвярджальнай, аргаістычнай і ў той жа час трагічнай, якая адпавядае хаатычнай накіраванасці самога жыцця (канцэпцыя «гераічнага песімізму»), і апалонаўскай — сузіральнай, аднабакова разумовай і аптымістычна радаснай. Ідэал мастацтва бачыў у гармоніі гэтых двух тыпаў (напр., у грэчаскай трагедыі, у Сафокла); папярэднікамі мастацтва будучыні лічыў Р. Вагнера, Ф. Шылера, І. Гётэ.
Вокладка першага выдання кнігі «Так казаў Заратустра»
У якасці культурна-этычнага ідэалу новага тыпу чалавека вылучаў эстэтызаваны ім вобраз звышчалавека як магчымага і дасягальнага ў перспектыве рэальнай будучыні ідэалу ўсяго чалавецтва. Характэрнымі рысамі ідэальнага чалавека лічыў уменне ахвяраваць сабой, велікадушнасць і прагу дзейнай любові, сумленнасць, бясстрашнасць, цвёрдасць, гераізм і г.д. («Так казаў Заратустра», т. 1-3, 1883-84). У творах «Ecce Homo», «Антыхрысціянін» (абодва 1888) і інш. на першы план ён ставіў культ моцнай асобы, якая з крайняй жорсткасцю пераадольвае ўсе маральныя нормы грамадства. Паняццем звышчалавека Ніцшэ актыўна карысталіся нацысты, ствараючы ідэалогію пануючай расы, і прыпісвалі арыйскай расе рысы звышчалавека, які ў адносінах да «чужых» свабодны ад маральных абмежаванняў і кіруецца ў сваіх дзеяннях інстынктамі. Сам Ніцшэ быў праціўнікам любых форм панавання масавай свядомасці і расізму. На яго думку, жыццё ёсць праяўленне, аб'ектывізацыя волі, але не абстрактнай сусветнай волі (як у А. Шапенгаўэра), а канкрэтнай волі да ўлады; яе ён разглядаў як аснову «права моцнага», якім павінен кіравацца сапраўдны чалавек ва ўсіх сферах жыццядзейнасці.
Фрыдрых Ніцшэ сцвярджаў, што на працягу ўсёй гісторыі рабы спрабавалі навязаць сваю мараль пануючым арыстакратам, і пачатак гэтаму працэсу паклалі яўрэі ў Старым запавеце, а вышэйшае развіццё ён атрымаў у хрысціянстве, найперш у Нагорнай пропаведзі Ісуса Хрыста. Адсюль вынікае неабходнасць пераадолення вынікаў «паўстання рабоў» у маралі, вяртання чалавека да сапраўднага існавання, да самога сябе.
Ф. Ніцшэ прадказваў распад еўрапейскай духоўнасці і дэвальвацыю яе каштоўнасцей, узнікненне «масавага грамадства» і таталітарызму, панаванне «будучага хама» з яго нівеліроўкай чалавека пад сцягам усеагульнай роўнасці людзей. Барацьба Ніцшэ за вызваленне людзей ад улады духоўных і сацыяльных аўтарытэтаў, якая ўвайшла ў гісторыю культуры пад лозунгам «пераацэнкі былых да гэтага часу каштоўнасцей», зрабіла яго адным з найбольш яркіх прадстаўнікоў еўрапейскага нігілізму («Па той бок дабра і зла: прэлюдыя да філасофіі будучыні», 1886, «Да генеалогіі маралі», 1887).
Ён быў агрэсіўным крытыкам традыцыйнай маралі, утылітарызму, тагачаснай філасофіі матэрыялізму, нямецкага ідэалізму, нямецкага рамантызму і сучаснасці таго часу ў цэлым. Ніцшэ стварыў вялікую колькасць афарызмаў і эксперыментальных формаў пісьма. Хоць яго творчасць была пасля скажоная і асацыяваная то з філасофскім рамантызмам, то з нігілізмам, то з антысемітызмам і нацызмам — сам Ніцшэ горача адмаўляў сваю прыналежнасць да гэтых формаў, якія ўжо існавалі ў яго час, аж да прамога супрацьстаяння ім. Яго часта лічылі натхніцелем філасофскага і літаратурнага экзістэнцыялізму, а пазней і постмадэрнізму. У шматлікіх адносінах яго погляды цяжка зразумець у любых сістэматычных формах. Казаць аб цэласным вучэнні Ніцшэ, мабыць, нельга, а яго творчасць была і застаецца прадметам гарачых спрэчак.
Спадчына |
Спадчына Фрыдрыха Ніцшэ паўплывала на развіццё філасофіі, эстэтыкі і літаратуры канца ХІХ — ХХ ст., стала своеасаблівым «ніцшэанскім» пластом еўрапейскай культуры. Ён з'яўляецца адным з самых чытаных мысляроў. Многія яго ідэі ў разнастайнай інтэрпрэтацыі атрымалі развіццё ў філасофіі жыцця і філасофіі культуры, пазітывізме, прагматызме, фенаменалогіі, экзістэнцыялізме.
У вострых дыскусіях аб прыродзе маральнай філасофіі Ніцшэ, яго разуменні сутнасці быцця і звышчалавека, свабоды творчасці, каштоўнасці валявой дзейнасці ўдзельнічалі Г. Зімель, Г. Файгінгер, О. Шпенглер, А. Камю, М. Хайдэгер, У. Салаўёў, Х. Артэга-і-Гасет, М. Бярдзяеў і інш. Ніцшэ прадугадаў ідэі і ўстаноўкі псіхааналізу ў разуменні чалавека як адзінства некалькіх узроўняў і асаблівасцей яго дзеянняў, абумоўленых неўсвядомленымі матывамі. Генетычны падыход да вытлумачэння псіхічных з'яў і ўніверсальнага імкнення асобы да ўвасаблення сваіх магчымасцей і волі да ўлады збліжае яго канцэптуальныя пазіцыі з З. Фрэйдам, Э. Фромам, К. Хорні, А. Адлерам, К. Г. Юнгам і інш. Шэраг ідэй Ніцшэ (два пачаткі культуры, культ жыцця і трагічнасці, адмаўленне маралі, разбурэнне рэлігіі і пафас міфатворчасці) знайшоў адлюстраванне ў творчасці Т. Мана, Б. Шоў, Дж. Лондана, В. Брусава, М. Гумілёва, М. Ікбана і інш.
Гл. таксама |
- Amor fati
Зноскі
↑ 1,01,1 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118587943 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ 2,02,1 data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a>
↑ 3,03,1 Friedrich Nietzsche // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
↑ 4,04,1 Ницше Фридрих // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ LIBRIS — 2012. Праверана 24 жніўня 2018.<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118587943 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 2 красавіка 2015.<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
Літаратура |
- Эрш Ж. Філасофскае здумленне: Гісторыя заходняе філасофіі: Пер. з фр. Мн., 1996.
- Альоша А., Шварц Рональд П., Швеппе Вступ до філософії
Бугера, В. Е. Социальная сущность и роль философии Ницше. — Москва: КомКнига, 2010. — ISBN 978-5-484-01062-2.
Спасылкі |
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Фрыдрых Вільгельм Ніцшэ
Ораторiя "Так мовив Заратустра". (укр.)
Ніцшэ — «Nietzsche Channel» (англ.)
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Фрыдрых Вільгельм НіцшэШаблон:Творы Фрыдрыха Ніцшэ
|
Катэгорыі:
- Асобы
- Постаці філасофіі
- Нарадзіліся 15 кастрычніка
- Нарадзіліся ў 1844 годзе
- Памерлі 25 жніўня
- Памерлі ў 1900 годзе
- Памерлі ў Веймары
- Пахаваныя ў Германіі
- Выкладчыкі Базельскага ўніверсітэта
- Выпускнікі Бонскага ўніверсітэта
- Выпускнікі Лейпцыгскага ўніверсітэта
- Артыкулы пра філосафаў без партрэтаў
- Постаці нямецкай філасофіі
- Постаці філасофіі XIX стагоддзя
- Постаці трансгуманістыкі
- Паэты Германіі
- Нямецкамоўныя паэты
- Філасофія мастацтва
- Эстэтыкі
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"2.064","walltime":"4.113","ppvisitednodes":"value":1931,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":68052,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":3215,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":22,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":28,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":7056,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":13,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 4050.164 1 -total"," 92.96% 3764.856 1 Шаблон:Філосаф"," 92.73% 3755.526 1 Шаблон:Картка"," 54.76% 2217.865 1 Шаблон:Wikidata/p27"," 14.19% 574.806 13 Шаблон:Wikidata"," 9.32% 377.281 1 Шаблон:Wikidata/p569"," 6.75% 273.486 1 Шаблон:Wikidata/p19"," 5.96% 241.214 1 Шаблон:Бібліяінфармацыя"," 2.15% 87.078 1 Шаблон:Wikidata/p20"," 1.07% 43.290 1 Шаблон:Wikidata/p570"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"1.904","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":23540737,"limit":52428800,"limitreport-logs":"Got person name of Q27302 from label: «Нямецкая нацыянальная бібліятэка»nEntity Q27302 is not a personnGot person name of Q170109 from label: «Берлінская дзяржаўная бібліятэка»nEntity Q170109 is not a personnGot person name of Q256507 from label: «Баварская дзяржаўная бібліятэка»nEntity Q256507 is not a personnGot person name of Q304037 from label: «Аўстрыйская нацыянальная бібліятэка»nEntity Q304037 is not a personnCustom label provided for Q83552nv: «А. М. Прохоров»: have «I. O. Fa» matchnGot person name of Q27302 from label: «Нямецкая нацыянальная бібліятэка»nEntity Q27302 is not a personnGot person name of Q170109 from label: «Берлінская дзяржаўная бібліятэка»nEntity Q170109 is not a personnGot person name of Q256507 from label: «Баварская дзяржаўная бібліятэка»nEntity Q256507 is not a personnGot person name of Q304037 from label: «Аўстрыйская нацыянальная бібліятэка»nEntity Q304037 is not a personnCustom label provided for Q83552nv: «А. М. Прохоров»: have «I. O. Fa» matchnLoaded datatype wikibase-item of P21 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignGot person name of Q27302 from label: «Нямецкая нацыянальная бібліятэка»nEntity Q27302 is not a personnGot person name of Q170109 from label: «Берлінская дзяржаўная бібліятэка»nEntity Q170109 is not a personnGot person name of Q256507 from label: «Баварская дзяржаўная бібліятэка»nEntity Q256507 is not a personnGot person name of Q304037 from label: «Аўстрыйская нацыянальная бібліятэка»nEntity Q304037 is not a personn","cachereport":"origin":"mw1309","timestamp":"20190618124522","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u0424u0440u044bu0434u0440u044bu0445 u0412u0456u043bu044cu0433u0435u043bu044cu043c u041du0456u0446u0448u044d","url":"https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%80%D1%8B%D1%85_%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC_%D0%9D%D1%96%D1%86%D1%88%D1%8D","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q9358","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q9358","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2009-03-21T23:18:45Z","dateModified":"2019-01-14T22:34:01Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Nietzsche187a.jpg"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":170,"wgHostname":"mw1264"););
