კეჩუა (ენა) წარმოშობა და ისტორია | რესურსები ინტერნეტში | სანავიგაციო მენიუEl Quechua de Santiago del EsteroQuechua Language and LinguisticsThe Origins and Diversity of QuechuaThe Sounds of the Andean LanguagesToponimos del Quechua de Yungay, PeruSacred Hymns of PachacutecQuechua lessons (www.andes.org)Quechua courseDetailed map of the varieties of Quechua according to SIL (fedepi.org)Cuzco and Bolivian Quechua being compared, with English translations
ინდიელთა ენები
სამხრეთ ამერიკელიინდიელებისენათა ოჯახსსამხრეთი ამერიკისკოლონიზაციამდეჩინჩასინკებისტაუანტინსუიუსამაზონიაშიეკვადორშიარგენტინაშიკათოლიკეინდიელებისქრისტიანობაზეკუსკოსიაიმარასთანკეჩუა-აიმარას ენათა ჯგუფშიანდურიმაპუჩესარაუკანურტუპი-გუარანისენებთან
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შექმენით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
კეჩუა (ენა)
Jump to navigation
Jump to search
კეჩუა (კეჩუა Qhichwa Simi - მთის ველების ენა, კეჩუა Runa Simi - ადამიანის ენა) — სამხრეთ ამერიკელი ინდიელების ენა, რომელიც ეკუთვნის კეჩუას ენათა ოჯახს. სამხრეთი ამერიკის კოლონიზაციამდე კეჩუა იყო ჩინჩას სახელმწიფოს ოფიციალური ენა, ხოლო შემდეგ ჩინჩას დამპყრობელი ინკების სახელმწიფო ტაუანტინსუიუს ოფიციალური ენა გახდა(ჩ.წ. XII-XVI სს). არსებობს ინკების ეპოქის ლიტერატურული ძეგლები. დღეს, სამხრეთ ამერიკაში კეჩუაზე ლაპარაკობს დაახლოებით 12,4 მლნ ადამიანი, გარდა ამისა, იგი გამოიყენება როგორც ლინგვა-ფრანკა ამაზონიაში. ეკვადორში და არგენტინაში გამოიყენება დასახელება "კიჩუა" (Quichua, Kichwa). თანამედროვე ლიტერატურული კეჩუას დამწერლობაში გამოიყენება ლათინური ანბანის ესპანური ვარიანტი, რომელსაც გააჩნია წესთა მკაფიო კრებული. სწორედ ამ სახით ისწავლება კეჩუა სკოლებში, თუმცა ენის საყოველთაო სწავლება არ ხორციელდება. კათოლიკე მისიონერები კეჩუას გამოყენებით ცდილობდნენ სამხრეთ ამერიკელი ინდიელების მოქცევას ქრისტიანობაზე. SIL კლასიფიკაციის მიხედვით კეჩუას დიალექტები განსხვავებული ენებია. კეჩუას ენის დიდი აკადემია კუსკოსი მიიჩნევს, რომ კეჩუა არის ერთი, უნივერსალური ენა, რომლის ლიტერატურული ნორმაა კუსკოური კეჩუა.
წარმოშობა და ისტორია |
კეჩუას ხშირად აერთიანებენ აიმარასთან (ზოგჯერ კი - ურუსთან) კეჩუა-აიმარას ენათა ჯგუფში. მართლაც, ენათა ლექსიკური მარაგის 1/3 ერთმანეთს ემთხვევა, არსებობს ასევე გარკვეული გრამატიკული მსგავსებებიც, თუმცა ეს მონაცემები არ კმარა საერთო წინაპრის რეკონსტრუქციისათვის. კეჩუას და აიმარას აახლოებენ ანდური ოჯახის მაპუჩეს (არაუკანურ) ენებთან, რომლებსაც სიახლოვე აქვთ არავაკურ და ტუპი-გუარანის ენებთან ანდო-ეკვატორული ზეოჯახიდან, ხოლო თავისმხრივ ყველა ენა ამერინდული მაკროოჯახის შემადგენლობაშია.
რესურსები ინტერნეტში |
El Quechua de Santiago del Estero, extensive site covering the grammar of Argentinian Quechua (in Spanish)
Quechua Language and Linguistics an extensive site.- The Origins and Diversity of Quechua
- The Sounds of the Andean Languages
- Toponimos del Quechua de Yungay, Peru
- Sacred Hymns of Pachacutec
Quechua lessons (www.andes.org) in Spanish and English
Quechua course in Spanish, by Demetrio Tupah Yupanki (Red Científica Peruana)- Detailed map of the varieties of Quechua according to SIL (fedepi.org)
- Cuzco and Bolivian Quechua being compared, with English translations
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ინდიელთა ენები
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.016","walltime":"0.022","ppvisitednodes":"value":28,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":0,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":0,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":2,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":0,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"],"cachereport":"origin":"mw1272","timestamp":"20190518234743","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10d9u10d4u10e9u10e3u10d0 (u10d4u10dcu10d0)","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%A9%E1%83%A3%E1%83%90_(%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90)","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q5218","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q5218","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2011-03-20T00:26:11Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Quechuan_langs_map.svg"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":141,"wgHostname":"mw1326"););