ადიშის ოთხთავი სექციების სია ისტორია | კვლევა | ყდა | ლიტერატურა | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუადიშის ოთხთავიადიშის ოთხთავის ტექსტიმესტიის ეთნოგრაფიული მუზეუმირ
ქართული ოთხთავებიქართული სასულიერო ხელნაწერებიIX საუკუნის ხელნაწერები
ოთხთავთა897ეტრატზეამრგვლოვანი ხელითმინიატურებითშატბერდის ლავრაშიჯუმათის მონასტერშიზემო სვანეთშიადიშშისვანეთის ისტორიულ-ეთნოგრაფიულ მუზეუმშისაქართველოშიამერიკაშიბელგიაშიგერმანიაში1916ე. თაყაიშვილმა19261955რ. ბლეიკმაოპიზისატბეთისლათინური1945„ძველი ქართული ენის ძეგლები“IX საუკუნისX საუკუნისრომბისებურიჯვარიXIV საუკუნიდანXVI საუკუნით
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შექმენით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ადიშის ოთხთავი
Jump to navigation
Jump to search
წმ. ლუკა მახარებელი და წმ. იოანე ღვთისმეტყველი, ადიშის ოთხთავიდან
ადიშის ოთხთავი — ძველი ქართული ენისა და მწერლობის უმნიშვნელოვანესი ძეგლი, თარიღიან ოთხთავთა შორის უძველესი (897) ნუსხა. ხელნაწერი ეტრატზეა შესრულებული (ზომა 30x25 სმ). ნაწერია მრგვლოვანი ხელით, ორ სვეტად. 1-5 ფურცელი შემკულია მინიატურებით.
სექციების სია
1 ისტორია
2 კვლევა
3 ყდა
4 ლიტერატურა
5 რესურსები ინტერნეტში
6 სქოლიო
ისტორია |
გადაწერილია კლარჯეთში, შატბერდის ლავრაში. ის გადაწერა მწერალმა მიქაელმა მონასტრის „განახლებით აღმშენებლის“ დიდი სოფრონის დაკვეთით. XV საუკუნის მეორე ნახევარში ნიკოლოზ ჯუმათელმა ოთხთავი სხვა ხელნაწერებთან ერთად გადაიტანა ჯუმათის მონასტერში. XVI საუკუნეში ხელნაწერი უკვე გადაუნახავთ ზემო სვანეთში, სოფელ ადიშში (აქედან - სახელწოდება). ამჟამად ინახება სვანეთის ისტორიულ-ეთნოგრაფიულ მუზეუმში.[1]
კვლევა |
ადიშის ოთხთავი რედაქციულად განკერძოებით დგას სხვა ოთხთავებისაგან. ძეგლში დაცულია მდიდარი ლექსიკა და თავისებური გრამატიკული ფორმები. ადიშის ოთხთავს კარგად იცნობენ და ინტენსიურად იკვლევენ როგორც საქართველოში, ისე უცხოეთში (ამერიკაში, ბელგიაში, გერმანიაში და სხვა). გამოცემულია სამჯერ: 1916 ფოტოტიპიური ტექსტი გამოაქვეყნა ე. თაყაიშვილმა, მეორედ 1926-1955 პარიზში ცალკე წიგნებად გამოსცა ამერიკელმა ქართველოლოგმა რ. ბლეიკმა (გამოცემას ახლავს ვარიანტები ოპიზისა და ტბეთის ოთხთავებიდან, აგრეთვე მთელი ტექსტის ლათინური თარგმანი). მესამედ გამოქვეყნდა 1945 სერიაში „ძველი ქართული ენის ძეგლები“.
ყდა |
ადიშის ოთხთხთავის გარეკანის პირველი შრე შესრულებულია IX საუკუნის გარეკანის ოსტატის, მიქაელის მიერ. წარმოადგენს ტყავისა და მეტალის კომბინაციას. სქელ, სწორად მოჭრილ ხის დაფბზე ტყავის სამი ფენა შეიმჩნევა. პირველი შრე, რომელიც IX საუკუნისაა, ფრაგმენტულია და ამოუტვიფრავი[2].
მეორე, X საუკუნის შრე შენარჩუნებულია მხოლოდ ზედა ფრთის ცენტრალურ ნაწილში. ტყავი ძლიერ დაზიანებულია, მასზე ამოტვიფრულია წრეში ჩახაზული ჯვრის სტილიზებული ფორმა, რომბისებური წნული ელემენტები ჩახვეული ბოლოებით, რომლებსაც მცირე ზომის დეკორატიული სამსჭვალები აფორმებს. ამოტვიფრულ ტყავის ზედაპირზე დამაგრებულია გრავირებული, საშუალო ზომის ტოლფერდა ჯვარი XIV საუკუნიდან. ვერცხლზე ამოკვეთილია ფოთლოვან-ყვავილოვანი ორნამენტი[2].
მესამე სქელი ტყავის შრე XVI საუკუნით თარიღდება. ეს შრე ამჟამად მოხეულია და მხოლოდ ყუის მხარესაა შემორჩენილი[2].
ლიტერატურა |
იმნაიშვილი ი., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, გვ. 96-97, თბ., 1975 წელი.
რესურსები ინტერნეტში |
- ადიშის ოთხთავი
- ადიშის ოთხთავის ტექსტი
სქოლიო |
↑ მესტიის ეთნოგრაფიული მუზეუმი.- ↑ 2.02.12.2ქართული ხელნაწერი წიგნი, V-XIX საუკუნეები, თბილისი, 2012, გვ. 150
| ||||||||||||||
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ქართული ოთხთავები
- ქართული სასულიერო ხელნაწერები
- IX საუკუნის ხელნაწერები
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.088","walltime":"0.122","ppvisitednodes":"value":546,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":21306,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":9363,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":11,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":1061,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 83.755 1 -total"," 38.68% 32.396 1 თარგი:ქართული_ოთხთავები"," 31.45% 26.339 1 თარგი:ნავდაფა"," 29.44% 24.657 1 თარგი:სქოლიოს_სია"," 9.83% 8.229 1 თარგი:ქსე"," 9.02% 7.552 1 თარგი:Tnavbar"," 8.00% 6.699 1 თარგი:მმ*"," 5.46% 4.569 1 თარგი:Main_other"," 3.73% 3.124 1 თარგი:Comment"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.003","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":527743,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1330","timestamp":"20190514172012","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10d0u10d3u10d8u10e8u10d8u10e1 u10ddu10d7u10eeu10d7u10d0u10d5u10d8","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%AE%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q2905550","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q2905550","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2006-06-26T11:59:56Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c2/St_Luke_%26_St_John%2C_from_The_Adysh_Gospels.jpg"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":111,"wgHostname":"mw1243"););
