შუმერული ენა ისტორია | დამწერლობა | ლიტერატურა | სანავიგაციო მენიუ1359671Большая каталонскаяБольшая российскаяBritannica (онлайн)4078069-700572426
ენები და დიალექტები ანბანის მიხედვითმკვდარი ენებიშუმერული ენა
შუმერებისენამესოპოტამიაშიძვ. წ. IV ათასწლეულშიძვ. წ. XX საუკუნეშიაკადურმა ენამძველი წელთაღრიცხვისთიხაზეიეროგლიფებილურსმულ დამწერლობას
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%AB%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლები"u003Eu003Cimg alt="Khevi, Georgia — View of Gergeti Trinity Church.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/100px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg" decoding="async" width="100" height="57" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/150px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg/200px-Khevi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Gergeti_Trinity_Church.jpg 2x" data-file-width="900" data-file-height="510" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9B%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%AB%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%AB%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლები"u003Eეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლებისu003C/au003E კონკურსი დაიწყო! ჩაერთეთ და მოიგეთ პრიზები!u003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
შუმერული ენა
Jump to navigation
Jump to search
შუმერული ენა | |
| გავრცელებულია | შუმერი (სამხრეთ მესოპოტამია |
| ოფიციალური სტატუსი | მკვდარი ენა |
| ლინგვისტური კლასიფიკაცია | იზოლირებული ენა |
| დამწერლობის სისტემა | ლურსმული დამწერლობა |
| ენის კოდები | ISO 639-2: sux |
ძველი მესოპოტამია |
|---|
ასირიოლოგია |
ქვეყნები / იმპერიები |
შუმერი: ურუქი – ური – ერიდუ |
ქიში – ლაგაში – ნიფური |
აქადის იმპერია: აქადი |
ბაბილონი – ისინი – სუზა |
ასურეთი: აშური – ნინევია |
დურ-შარუქინი – ნიმრუდი |
ბაბილონია – ქალდეა |
ელამი – ამორიტები |
ხურიტები – მითანი |
კასიტები – ურარტუ |
ქრონოლოგია |
შუმერის მეფეები |
ასურეთის მეფეები |
ბაბილონის მეფეები |
ენა |
ლურსმული დამწერლობა |
შუმერული ენა – აქადური ენა |
ელამური ენა – ხურიტული ენა |
მითოლოგია |
ენუმა ელიში |
გილგამეში – მარდუქი |
შუმერული ენა — შუმერების ენა, რომელზეც საუბრობდნენ სამხრეთ მესოპოტამიაში ძვ. წ. IV ათასწლეულში. დაახლოებით ძვ. წ. XX საუკუნეში შუმერული შეცვალა აკადურმა ენამ და იგი მხოლოდ ქურუმების სარიტუალო და მეცნიერულ ენად დარჩა. საბოლოოდ შუმერული ენა ძველი წელთაღრიცხვის ბოლოს გაქრა. შუმერები წერდნენ სველ თიხაზე. შუმერთა იეროგლიფები წააგავდნენ სოლებს, რის გამოც მეცნიერებმა მათ სოლისებრი დამწერლობა (ან ლურსმული) უწოდეს.
ისტორია |
შუმერული ენის განვითარების 5 პერიოდს ასხვავებენ.
- არქაული - ძვ. წ. 3000 - ძვ. წ. 2750
- ძველი შუმერული - ძვ. წ. 2750 — ძვ. წ. 2136
- ახალი შუმერული - ძვ. წ. 2136 - ძვ. წ. 1996
- გვიანდელი შუმერული ანუ ძველბაბილონური შუმერული - ძვ. წ. 1996 - ძვ. წ. 1736
- პოსტშუმერული - ძვ. წ. 1736 - ძვ. წ. II საუკუნე
დამწერლობა |
ძვ. წ. XXVI საუკუნის დოკუმენტი შუმერულ ენაზე
შუმერული ენა უძველესი დამწერლობის მქონე ენაა. შუმერები იყენებდნენ ლურსმულ დამწერლობას.
ლიტერატურა |
Attinger, Pascal (1993). Eléments de linguistique sumérienne: La construction de du11/e/di. Göttingen: Vandenhoeck&Ruprecht. ISBN 37-2780-869-1.- Diakonoff, I. M. (1976). "Ancient Writing and Ancient Written Language: Pitfalls and Peculiarities in the Study of Sumerian". Assyriological Studies 20 (Sumerological Studies in Honor of Thorkild Jakobsen): 99–121.
Edzard, Dietz Otto (2003). Sumerian Grammar. Leiden: Brill. ISBN 90-04-12608-2. (grammar treatment for the advanced student)- Hayes, John (1990; 2nd ed. 2000), A Manual of Sumerian: Grammar and Texts. UNDENA, Malibu CA. ISBN 0-89003-197-5. (primer for the beginning student)
- Hayes, John (1997), Sumerian. Languages of the World/Materials #68, LincomEuropa, Munich. ISBN 3-929075-39-3. (41 pp. précis of the grammar)
- Jestin, J. (1951), Abrégé de Grammaire Sumérienne, Geuthner, Paris. ISBN 2-7053-1743-0. (118pp overview and sketch, in French)
- Michalowski, Piotr (1980). "Sumerian as an Ergative Language". Journal of Cuneiform Studies 32 (2): 86–103. . JSTOR 1359671.
- Rubio, Gonzalo (2007), "Sumerian Morphology". In Morphologies of Asia and Africa, vol. 2, pp. 1327–1379. Edited by Alan S. Kaye. Eisenbrauns, Winona Lake, IN, ISBN = 1-57506-109-0.
Thomsen, Marie-Louise [1984] (2001). The Sumerian Language: An Introduction to Its History and Grammatical Structure. Copenhagen: Akademisk Forlag. ISBN 87-500-3654-8. (Well-organized with over 800 translated text excerpts.)
Volk, Konrad (1997). A Sumerian Reader. Rome: Pontificio Istituto Biblico. ISBN 88-7653-610-8. (collection of Sumerian texts, some transcribed, none translated)
ლექსიკონები და ენციკლოპედიები | Большая каталонская · Большая российская · Britannica (онлайн) |
|---|---|
| ნორმატიული კონტროლი | GND: 4078069-7 · NDL: 00572426 |
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ენები და დიალექტები ანბანის მიხედვით
- მკვდარი ენები
- შუმერული ენა
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.188","walltime":"0.265","ppvisitednodes":"value":2156,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":18580,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":4902,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":14,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":12,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 226.050 1 -total"," 44.72% 101.099 1 თარგი:ავტორიტეტული_წყაროები"," 24.44% 55.238 2 თარგი:Cite_journal"," 22.79% 51.521 1 თარგი:ინფოდაფა_ენა"," 20.49% 46.309 2 თარგი:Citation/core"," 17.14% 38.749 1 თარგი:Wikidata"," 6.54% 14.790 2 თარგი:Citation/identifier"," 6.32% 14.286 4 თარგი:Cite_book"," 3.28% 7.416 6 თარგი:ახსტრდაწყება"," 2.75% 6.227 2 თარგი:Citation/make_link"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.074","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":2357825,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1256","timestamp":"20190703202250","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10e8u10e3u10dbu10d4u10e0u10e3u10dau10d8 u10d4u10dcu10d0","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q36790","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q36790","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2006-12-06T06:35:14Z"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":110,"wgHostname":"mw1324"););
