ცხინვალი სექციების სია ისტორია | დემოგრაფია | ღირსშესანიშნაობები | რესურსები ინტერნეტში | ლიტერატურა | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუ42°14′00″ ჩ. გ. 43°58′00″ ა. გ. / 42.23333° ჩ. გ. 43.96667° ა. გ. / 42.23333; 43.96667ამინდი ცხინვალში„ცხინვალი და ოსები“Ossetia.ru: სიახლეები, ანალიზიცხინვალის მაცხოვრებელთა გვარები მე-19 საუკუნე - მე-20 საუკუნის დასაწყისისაქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“რრრ
სტატიები დაუსაბუთებელი მტკიცებებითცხინვალისამხრეთ ოსეთის სპეციალური ადმინისტრაციული ერთეულისაქართველოს ქალაქები
საქართველოშისამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქისაცხინვალის რაიონის19341961შიდა ქართლის ვაკეზედიდი ლიახვის1989რცხილადანბრინჯაოს ხანაშიიბერიულიკოლხურისარმატული1398ქართლშიასფაგურისრუსეთის იმპერიამ1801ჩრდილოეთ კავკასიასთბილისსაგორთანრუსეთისგანსაქართველოს ეროვნულ გვარდიასაპრობოლშევიკურწითელი არმიისგორის მაზრისსამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქისსაქართველოს სსრ„კორენიზაციის“პედაგოგიურმა ინსტიტუტმადრამატულმა თეატრმაცხინვალის რაიონიგორის რაიონსსოჭშისაომარი მოქმედებებისა1770ვახუშტი1718ნიქოზისა და ცხინვალის ეპარქიის
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შექმენით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ცხინვალი
Jump to navigation
Jump to search
| ქალაქი | |||
|---|---|---|---|
ცხინვალი | |||
 ცხინვალის დასახლება 1886 წელს | |||
| ქვეყანა |  საქართველო | ||
| მხარე | შიდა ქართლის მხარეშიდა ქართლის მხარე | ||
| მუნიციპალიტეტი | გორის მუნიციპალიტეტი | ||
| კოორდინატები | 42°14′00″ ჩ. გ. 43°58′00″ ა. გ. / 42.23333° ჩ. გ. 43.96667° ა. გ. / 42.23333; 43.96667 | ||
| დაარსდა | 1398 | ||
| პირველი ხსენება | 1398 | ||
| ადრეული სახელები | სტალინირი | ||
| ამჟამინდელი სტატუსი | 1934 | ||
| ფართობი | 7.4 კმ² | ||
| ცენტრის სიმაღლე | 860±1 მეტრი | ||
| მოსახლეობა | 42 ათასი კაცი (1989) | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+3 | ||
| სატელეფონო კოდი | +995 344[1] | ||
| საფოსტო ინდექსი | 7300[2] | ||
| საავტომობილო კოდი | RSO | ||
| ოფიციალური საიტი | http://tskhinval.ru | ||
| |||
ცხინვალი ვიკისაწყობში | |||
ცხინვალი — რესპუბლიკური დაქვემდებარების ქალაქი საქართველოში, ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქისა და ყოფილი ცხინვალის რაიონის ადმინისტრაციული ცენტრი. 1934-1961 წლებში ქალაქს „სტალინირი“ ერქვა. მდებარეობს შიდა ქართლის ვაკეზე, დიდი ლიახვის ხეობაში, ზღვის დონიდან 870 მ სიმაღლეზე. მოსახლეობა 42 ათასი (1989 წ.). სახელი წარმოსდგება მცენარე რცხილადან, ძველი ქართულით ქრცხილა, აქედან ქრცხინვალი.
სექციების სია
1 ისტორია
2 დემოგრაფია
3 ღირსშესანიშნაობები
4 რესურსები ინტერნეტში
5 ლიტერატურა
6 სქოლიო
ისტორია |
დღევანდელი ცხინვალის ტერიტორია პირველად ბრინჯაოს ხანაში დასახლდა. არქეოლოგიური გათხრებით აღმოჩენილი ნამოსახლარები და საყოფაცხოვრებო ნივთები უნიკალურია იმ მოსაზრებით, რომ მათში აშკარაა გავლენა როგორც იბერიული ისე კოლხური კულტურების, შესაძლო სარმატული ელემენტებით.
პირველი ქრონიკები ცხინვალზე ქართულ წყაროებში თარიღდება 1398 წელს, როგორც სოფელი ქართლში, თუმცა უფრო გვიანდელი წყარო მოიხსენიებს III საუკუნის იბერიის მეფე ასფაგურის მიერ ამ ადგილას ციხე-სიმაგრის დაარსებას. XVIII საუკუნის დასაწყისისთვის ცხინვალი იყო მცირე სამეფო დაქვემდებარების ქალაქი, რომელიც ძირითადად სამონასტრო ბერებით იყო დასახლებული. ცხინვალი რუსეთის იმპერიამ შეიერთა დანარჩენ აღმოსავლეთ საქართველოსთან ერთად 1801 წელს. მდებარეობდა რა სავაჭრო გზაზე, რომელიც აკავშირებდა ჩრდილოეთ კავკასიას თბილისსა და გორთან, ცხინვალი თანდათან კომერციულ ქალაქის ტიპის დასახლებად გადაიქცა შერეული ებრაული, ქართული, სომხური და ოსური მოსახლეობით.
საქართველოს რუსეთისგან დამოუკიდებლობის პერიოდში 1918-20 წლებში აქ მოხდა შეტაკებები საქართველოს ეროვნულ გვარდიასა და პრობოლშევიკურ ოსურ აჯანყებულ გლეხებს შორის. საბჭოთა წყობა დამყარდა 1921 წლის მარტში შემოსული წითელი არმიის მიერ. 1921 წელს გორის მაზრის ცხინვალის რაიონის ცენტრი. ხოლო ერთი წლის შემდეგ, ცხინვალი ახლად ჩამოყალიბებული სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის დედაქალაქი გახდა საქართველოს სსრ-ის ფარგლებში. შემდგომში საბჭოთა „კორენიზაციის“ პოლიტიკისა და ინტენსიური ურბანიზაციის შედეგად ქალაქი მეტწილად გარშემო მდებარე სოფლებიდან მიგრირებული ოსი ეროვნების მოსახლეობით დასახლდა.
1991-92 წლის კონფლიქტში დაღუპულთა მემორიალი წმინდა გიორგის ეკლესიის ფონზე.
საბჭოთა პერიოდში ქალაქი ძირითადად ინდუსტრიული ცენტრი იყო ხე-ტყის გადამმუშავებელი ქარხნებითა და საფეიქრო ფაბრიკებით. გაჩნდა ასევე რამდენიმე კულტურულ-საგანმანათლებლო კერაც, მათ შორის სახელი გაითქვა პედაგოგიურმა ინსტიტუტმა (ამჟამად ცხინვალის სახელმწიფო უნივერსიტეტი) და დრამატულმა თეატრმა.
1991 წელს გაუქმდა ცხინვალის რაიონი და შეუერთდა გორის რაიონს, ცხინვალმაც დაკარგა რაიონის ცენტრის სტატუსი[3]. ქართულ-ოსური კონფლიქტის გამწვავების პერიოდში ცხინვალი ეთნიკური დაძაბულობისა და შეიარაღებული კონფრონტაციის მოწმე გახდა. 1992 წელს სოჭში დადებული შეთანხმებით ცხინვალი ოსი სეპარატისტების ხელში დარჩა, რამაც ქართული მოსახლეობა იძულებული გახადა ქალაქი დაეტოვებინა.
ამჟამად ცხინვალი თვითგამოცხადებული „სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკის“ დედაქალაქის ფუნქციას ატარებს. ქალაქი შედარებით მშვიდობიანია, თუმცა შესამჩნევად გაღატაკდა ორ კონფლიქტურ მხარეს შორის პილიტიკური შეთანხმების არარსებობის გამო.
2008 წლის 8 აგვისტოდან 10 აგვისტოს ჩათვლით ქალაქში მიმდინარე საომარი მოქმედებებისა და რუსული არტილერიის უმოწყალო დაბომბვის შედეგად ქალაქი მნიშვნელოვნად დაზიანდა.
დემოგრაფია |
1770 წელს ქალაქში 700 კომლი ცხოვრობდა. „დიდი ლიახვის კიდეზედ, არს მცირე ქალაქი ქრცხინვალი, კეთილ ჰაეროვანი, მსახლობელნი არიან ქართველნი, სომეხნი, ურიანი“ — აღნიშნავდა ვახუშტი მის შესახებ. ეს თავისებურება შენარჩუნებულ იქნა XX საუკუნის 20-იან წლებამდე. შემდგომში დემოგრაფიული სიტუაცია მკვეთრად შეიცვალა[საჭიროებს წყაროს მითითებას].
1910 წლის აღწერით ცხინვალის მოსახლეობა იყო 5.033 ადამიანი, მათ შორის იყვნენ: 42.3% ქართველი ებრაელები, 33% ქართველები, 13.4% სომხები და 11% ოსები. 1989 წელს ჩატარებული საბჭოთა ცენზის მიხედვით ცხინვალის მოსახლეობა შეადგენდა 42.934 ადამიანს. ამჟამად მისი მოსახლეობა დაახლ. 20.000-ს შეადგენს. (იხ. ცხრილი)
| ეროვნება | 1886 | 1922 | 1959 | 1970 | 1989 |
| ქართველები | 1,1 | 1,4 | 4,6 | 5,5 | 6,9 |
| ოსები | - | 0,6 | 12,4 | 20,8 | 31,5 |
| ებრაელები | 1,9 | 1,7 | 1,6 | 1,5 | 0,4 |
| სომხები | 0,7 | 0,8 | 0,9 | 0,8 | 0,7 |
| რუსები | - | 0,1 | 1,6 | 1,2 | 1,8 |
| სულ (ათასებში) | 3,8 | 4,6 | 21,6 | 30,3 | 42,3 |
ღირსშესანიშნაობები |
ქალაქში შემორჩენილია ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი - კავთის წმ. გიორგის ეკლესია, რომლის უძველესი სამშენებლო ფენა მიეკუთვნება VIII-IX საუკუნეებს. აქ არის აგრეთვე ციხე-გალავანი (1718 წ.), ღვთისმშობლის მიძინების, კვირაცხოვლის და ზღუდერის წმ. გიორგის ეკლესიები. ცხინვალში არის ნიქოზისა და ცხინვალის ეპარქიის რეზიდენცია.
რესურსები ინტერნეტში |
- ამინდი ცხინვალში
- „ცხინვალი და ოსები“
- Ossetia.ru: სიახლეები, ანალიზი
- ცხინვალის მაცხოვრებელთა გვარები მე-19 საუკუნე - მე-20 საუკუნის დასაწყისი
ლიტერატურა |
მიხეილ ცოტნიაშვილი, „ცხინვალის ისტორია“, 1986 წ.
ავთანდილ ცოტნიაშვილი, „ქართულ-ოსური ლიტერატურული ურთიერთობები“, 1976 წ.
ზაზა ცოტნიაშვილი, „ქართულ-ოსური ურთიერთობა პრესაში მXX-XXI საუკუნეების მიჯნაზე“, თბ., 2006 წ.
სქოლიო |
↑ საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“
↑ საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“
↑ საქართველოს რესპუბლიკის კანონი ცხინვალისა და ყორნისის რაიონების გაუქმების შესახებ, 1991 წლის 27 აპრილი, საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს უწყებები, 4 გვ. 84 1991 წ
| |||||||||||||
| ||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- სტატიები დაუსაბუთებელი მტკიცებებით
- ცხინვალი
- სამხრეთ ოსეთის სპეციალური ადმინისტრაციული ერთეული
- საქართველოს ქალაქები
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.740","walltime":"0.953","ppvisitednodes":"value":10882,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":300370,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":196044,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":33,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":10,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":1542,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 693.906 1 -total"," 77.47% 537.574 1 თარგი:ინფოდაფა_დასახლება"," 73.54% 510.311 1 თარგი:ინფოდაფა"," 31.20% 216.487 167 თარგი:ინფოდაფა/რიგი"," 29.56% 205.128 30 თარგი:Wikidata"," 14.09% 97.803 3 თარგი:ნავდაფა"," 13.17% 91.394 1 თარგი:Wikidata/p18"," 12.17% 84.424 1 თარგი:გამოსახულების_ფორმატირება"," 11.10% 77.011 1 თარგი:Str_right"," 10.56% 73.267 1 თარგი:Str_sub_long"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.155","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":3586136,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1271","timestamp":"20190415092423","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10eau10eeu10d8u10dcu10d5u10d0u10dau10d8","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q79863","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q79863","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2005-04-25T05:37:25Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/e/e3/Tskhinvali._Rudnev%2C_D_1886.jpg","headline":"u10e5u10d0u10dau10d0u10e5u10d8 u10e1u10d0u10e5u10d0u10e0u10d7u10d5u10d4u10dau10ddu10e8u10d8"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":144,"wgHostname":"mw1329"););
