გერმანული ენა სექციების სია სტატუსი | ისტორია | ანბანი | ფონოლოგია | ლექსიკა | იხილეთ აგრეთვე | სქოლიო | რესურსები ინტერნეტში | სანავიგაციო მენიუ„German language“BBC - ენები - ენებიBBC - ენები - ენებიBBC - ენები - ენებიევროკავშირის ოფიციალური ენებიss და ßძიების შედეგებიდავალებები და სავარჯიშოებიქართულ-გერმანული და გერმანულ-ქართული ონლაინ ლექსიკონირ
ენები და დიალექტები ანბანის მიხედვითგერმანული ენაგერმანიის ენებიავსტრიის ენებილუქსემბურგის ენებილიხტენშტაინის ენებიშვეიცარიის ენები
ავსტრია
შვეიცარია
ყაზახეთი
პოლონეთი
იტალია
პარაგვაი
ლუქსემბურგი
რუმინეთი
ჩეხეთი
უნგრეთი
საფრანგეთი
უკრაინა
ლიხტენშტაინი
დანია
ბელგია
ნამიბია
სლოვაკეთი
სლოვენიაISO 639-2
ვიკისივრცეშივიკიპედიაგერმანული ენაგერმ.[ˈdɔʏtʃ]გერმანიისავსტრიისლიხტენშტაინისშვეიცარიისლუქსემბურგისბელგიისოფიციალური ენაინგლისურთანნიდერლანდურთანფრიზიულთანინდოევროპული ოჯახისეტიმოლოგიურადენისVIII—IX სსXIII—XV სსXV სლათინურVIII ს.IX სშუა საუკუნებშიგერმანელმადიალექტური1521მარტინ ლუთერმაახალი1534ძველი აღთქმაევროპისდედაქალაქისენაჰანოვერშიენამდიალექტებილათინური ანბანისხმოვანიათანხმოვანიA, aE, eI, iO, oU; uY y[fas][ɡroːs]ZCVRბერძნულიბულგარულიგერმანულიდანიურიესპანურიესტონურიინგლისურიირლანდიურიიტალიურილატვიურილიტვურიმალტურინიდერლანდურიპოლონურიპორტუგალიურირუმინულისლოვაკურისლოვენურიუნგრულიფინურიფრანგულიშვედურიჩეხური
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
გერმანული ენა
Jump to navigation
Jump to search
გერმანული ენა Deutsche Sprache | |
| გავრცელებულია |  გერმანია
|
| მოლაპარაკეთა რაოდენობა | მშობლიური ენა: დაახ. 105 მლნ. მეორე ენა: დაახ. 80 მლნ. |
| ოფიციალური სტატუსი | გერმანია[1] ავსტრია[1] ლიხტენშტაინი[2] შვეიცარია[1] ლუქსემბურგი[3] ბელგია[4] ევროკავშირი[5] |
| ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ინდო-ევროპული ენები
|
| დამწერლობის სისტემა | ლათინური დამწერლობა |
| ენის კოდები | ISO 639-1:
ISO 639-2
|
| ვიკისივრცე | |
| ენის თარგი | Lang-de |
| |
ვიკიწიგნებში არის სტატია: გერმანული ენა
ვიკიწიგნებში არის სტატია: გერმანული ენაგერმანული ენა (გერმ. Deutsch [ˈdɔʏtʃ]) — გერმანიის, ავსტრიის და ლიხტენშტაინის ოფიციალური და შვეიცარიის, ლუქსემბურგის და ბელგიის ერთ-ერთი ოფიციალური ენა. გერმანული ინგლისურთან, ნიდერლანდურთან და ფრიზიულთან ერთად ინდოევროპული ოჯახის დასავლეთ-გერმანული ენების ჯგუფს მიეკუთვნება.[1]
სექციების სია
1 სტატუსი
2 ისტორია
2.1 განვითარება
2.2 გერმანული ენის განვითარების პერიოდები
3 ანბანი
4 ფონოლოგია
4.1 დიფტონგები და ასოთა კომბინაციები
5 ლექსიკა
6 იხილეთ აგრეთვე
7 სქოლიო
8 რესურსები ინტერნეტში
სტატუსი |
| ოფიციალური ენა: | გავრცელების არეალი: |
|---|
|
|
ისტორია |
=== სიტყვის „Deutsch
“ ეტიმოლოგია ===
ეტიმოლოგიურად სიტყვა Deutsch
მომდინარეობს ძველგერმანული სიტყვისგან „თიოდა“ (thioda, thiodisk), რაც „ხალხის კუთვნილს“, „ეროვნულს“, „ხალხის ენაზე მოლაპარაკეს“ ნიშნავს. ამ სიტყვიდან მოდის ასევე ლათინური სიტყვა „theodisce“, რომელსაც იმ ერების აღსანიშნავად იყენებდნენ, რომლებიც ლათინურად არ საუბრობდნენ, კერძოდ, ამ შემთხვევაში გერმანელებისა და ნიდერლანდელების. ნიდერლანდელები იმხანად ჯერ კიდევ არ მოიაზრებდნენ თავიანთ თავს გერმანელებისაგან გამოყოფით ცალკე.
განვითარება |
გერმანული ენის ისტორია იწყება VIII—IX სს-ში ძველი ზემოგერმანული (Althochdeutsch
) დიალექტების საფუძველზე. XIII—XV სს-ში განაგრძობს განვითარებას საშუალო ზემოგერმანულის (Mittelhochdeutsch
) სახელწოდებით, XV ს-დან კი სრულიად ახალი სალიტურატურო გერმანული (Neuhochdeutsch
) ენა იწყებს ჩამოყალიბებას.[6] უძველესი წერილობითი ძეგლებია: სანტ-გალენის ლათინურ-გერმანული გლოსარიუმი (VIII ს.), შესრულებული ალემანურ დიალექტზე, ისიდორეს ტრაქტატის თარგმანი რაინის ფრანკულ დიალექტზე (IX ს-ის დასაწყისი).
გერმანიის ტერიტორიაზე შუა საუკუნებში მრავლად იყო პატარ-პატარა ტერიტორიული წარმონაქმნები, რამაც განაპირობა საკმაოდ განსხვავებული დიალექტების წარმოქმნა. დიალექტთა მრავალფეროვნება ხელს უშლიდა საერთო გერმანული ენისა და კულტურის განვითარებას. ამის გამო, მე-13 საუკუნის დასაწყისში, გერმანელმა პოეტებმა და მწერლებმა თავის შემოქმედებაში დიალექტური სიტყვების ხმარება აიკრძალეს. სწორედ ეს დრო ითვლება საერთო გერმანული სამწერლობო, ლიტერატურული ენის შექმნის პირველ მცდელობად.
1521 წელს მარტინ ლუთერმა თარგმნა ახალი, ხოლო 1534 წელს ძველი აღთქმა, რითაც მან განვითარების სრულიად საფეხურზე აიყვანა გერმანული ენა.
ევროპის სხვა ქვეყნებისაგან განსხვავებით, სადაც სალიტერატურო ენა ძირითადად დედაქალაქის დიალექტს ეფუძნება, გერმანული სამწერლობო ენა შუალედურია ჩრდილოეთისა და სამხრეთის დიალექტებს შორის და ადგილობრივად ითვლება მხოლოდ ჰანოვერში. სალიტერატურო ენამ ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში სწრაფად ჩაანაცვლა ადგილობრივი დიალექტები, ხოლო სამხრეთ გერმანიაში ჯერ კიდევ უფრო მეტად განსხვავებულ დიალექტებზე საუბრობენ.
გერმანული ენის განვითარების პერიოდები |
მთავარი სტატია : გერმანული ენის ისტორიის პერიოდიზაცია.- 1. 750–1050: ძველი ზემოგერმანული ენა (Althochdeutsch
)
- 2. 1050–1350: საშუალო ზემოგერმანული ენა (Mittelhochdeutsch
)
- 3. 1350–1650: ადრეული ახალი ზემოგერმანული ენა (Frühneuhochdeutsch
)
- 4. 1650–დან: ახალი ზემოგერმანული, ანუ თანამედროვე სალიტერატურო გერმანული ენა (Neuhochdeutsch
)
ანბანი |
გერმანული ანბანი ჩამოყალიბდა ლათინური ანბანის საფუძველზე. ანბანში სულ 26 ასო-ნიშანია, რომელთაგან 6 ხმოვანია, 20 — თანხმოვანი.
А а /ა/ | B b /ბე/ | C c /ცე/ | D d /დე/ | E e /ე/ | F f /ეჶ/ | G g /გე/ | H h /ჰა/ | I i /ი/ | J j /ჲოთ/ | K k /ქა/ | L l /ელ/ | M m /ემ/ | ||||||||||||
N n /ენ/ | O o /ო/ | P p /ფე/ | Q q /ქუ/ | R r /ეღ/ | S s /ეს/ | T t /თე/ | U u /უ/ | V v /ჶაუ/ | W w /ვე/ | X x /იქს/ | Y y /იფსილონ/ | Z z /ცეთ/ |
ხმოვნები: A, a; E, e; I, i; O, o; U; u; Y y.
გარდა ამისა, გერმანულ ენაში არის დამატებითი ნიშნები:
- Ä, ä — ა უმლაუტით (წარმოითქმის გრძლად, დაახლ. ე:)
- Ö, ö — ო უმლაუტით. წარმოითქმის გრძლად.
- Ü, ü — უ უმლაუტით. წარმოითქმის გრძლად.
ß — ეს ცეტი, ანუ ორმაგი ესი (ახალი მართლწერის წესების თანახმად, ß მხოლოდ გრძელი ხმოვნების და დიფტონგების შემდეგ გამოიყენება.[7] შესაბამისად, „Faß
“ (წარმოითქმის [fas]) ჩანაცვლდა „Fass
“-ით,[8] „groß
“ ([ɡroːs]) კი არ შეცვლილა. შვეიცარიაში ß მთლიანად ჩაანაცვლა ss-მა.[7] ß-ის ss-ით მაშინაც გამართლებულა, როცა კლავიატურას არ გააჩნია ß-ღილაკი.[7])
გერმანულ ენაში ბგერა ც-სთვის ორი ასო-ნიშანია: Z და C. თუკი Z, z გამოიყენება გერმანული სიტყვების დასაწერად, იკითხება როგორც „ც“, ხოლო თუ ინგლისური, ან ფრანგული სიტყვები წერია ამ ასოთი — როგორც „ზ“. არის შემთხვევები როდესაც ეს ასო გვხვდება იტალიური, პორტუგალიური, ესპანური ენებიდან გადმოტანილ საკუთარ სახელებში. ამ შემთხვევაში ეს ასო შესაბამისი ენის ფონეტიკის მიხედვით წაიკითხება. არსებობს უცხოურ წარმოშობის საკუთარ სახელთა ლექსიკონი, სადაც მითითებულია ამ სახელთა წაკითხვის, წარმოთქმის შესამაბისი წესები.
ასო-ბგერა C დამოუკიდებლად არაგერმანულ, ნასესხებ სიტყვებში, ან უცხოურ საკუთარ სახელებში გვხვდება. გერმანულში მას გამოიყენებენ ასოთა შემდეგ შეთანხმებებში: Ch, ch; Sch, sch; Tsch, tsch; –, ck. ამ უკანასკნელს დიდი ვარიანტი არ გააჩნია.
ფონოლოგია |
გერმანულ ენას მრავალი დიალექტი აქვს, თუმცა სტანდარტული გერმანულის (ზემოგერმანულის) ფონოლოგია განსხვავებულ დიალექტებზე ერთმანეთთან საკმაოდ ახლოსაა.
ასო V გერმანულ ენაში ორნაირად იკითხება: გერმანული წარმოშობის სიტყვებში იკითხება როგორც „ჶ“. მაგალითად, Vater, vier, viel, voll და ა.შ.; არაგერმანულ, ძირითადად ლათინურიდან შემოსული სიტყვებში იკითხება როგორ „ვ“. მაგალითად, Revolution, Evolution, Verb, Evaluation, Divergenz და ა. შ..
ასო-ბგერა R-ს რეგიონული ვარიაცია ახასისათებს და შეიძლება გამოითქვას როგორც „რ“, ისე „ღ“.
დიფტონგები და ასოთა კომბინაციები |
დიფტონგების არტიკულაციისთვის დამახასიათებელი ორი ბგერის ერთგვარი მოსხლეტით წარმოთქმა.
- eu — ოი [ɔʏ] (neu (ნოი) — ახალი)
- äu — ოი [ɔʏ] (träumen (თროიმენ) — ოცნება)
- ie — იი [iː] (wie (ვი:) — როგორ)
- ei — აი [aɪ] (eins (აინს) — ერთი)
- h (თუ ხმოვნის შემდეგ დგას) — აგრძელებს ხმოვანს (gehen (გე:ენ [ˈɡɛːən]— წასვლა)
- s (ხმოვნის წინ) — ზ [z] (sein (ზაინ)— ყოფნა)
- s (თანხმოვნის წინ ან სიტყვის ბოლოში) — ს [s] (eins (აინს) — ერთი)
- st (ფუძის დასაწყისში) — შტ [ʃt] (Straße (შტრასე)— ქუჩა, მაგრამ Frost (ფროსტ) — ყინვა)
- sp — შპ [ʃp] (später (შპეტერ) — გვიან)
- g (სიტყვის ბოლოში) — ჰ [ç] (zwanzig (ცვანციჰ) — ოცი)
- ch — ხ [x] (a, o, u ხმოვნების შემდეგ: Dach (დახ) — სახლის სახურავი, noch (ნოხ) — კიდევ, auch (აუხ) — აგრეთვე). სხვა დანარჩენ შემთხვევებში - ჰ (ich (იჰ) - მე)
- sch — შ [ʃ] (schlecht (შლეჰთ) — ცუდი)
- tsch — ჩ [tʃ] (Deutsch (დოიჩ) — გერმანული)
- ck — კ [k] (Ecke (ეკე) — კუთხე)
- ვიკიწიგნებში არის სტატია: გერმანული ენა
ლექსიკა |
ფრაზები და სიტყვები
- გამარჯობა! — Guten Tag!
- დილა მშვიდობისა! — Guten Morgen!
- საღამო მშვიდობისა! — Guten Abend!
- ღამე მშვიდობისა! — Gute Nacht!
- გამარჯობა! (ფამილარული ფორმა) — Hallo!
- გამარჯობა! (ფამილარული ფორმა) — Grüß dich!
- როგორ ხარ? — Wie geht es dir?
/ Wie geht's?
- კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება! — (Herzlich) Willkommen!
- გმადლობთ! — Danke!
/ Danke schön!
/ Vielen Dank!
- კი. / არა. — Ja.
/ Nein.
- გეთაყვა. — Bitte.
- ნახვამდის! — Auf Wiedersehen!
/ Tschüss!
იხილეთ აგრეთვე |
- გერმანული ენის გრამატიკა
- უცხო ენის ტესტი - გერმანული (TestDaF)
- გამოცდა გერმანული ენაში (DSH)
- გერმანისტიკა
- საზღვარგარეთის გერმანისტიკა
სქოლიო |
- ↑ 1.01.11.21.3„German language“ (en). Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/230814/German-language. წაკითხვის თარიღი: 2013-11-25.
↑ BBC - ენები - ენები en. BBC. წაკითხვის თარიღი: 2013-11-25.
↑ BBC - ენები - ენები en. BBC. წაკითხვის თარიღი: 2013-11-25.
↑ BBC - ენები - ენები en. BBC. წაკითხვის თარიღი: 2013-11-25.
↑ ევროკავშირის ოფიციალური ენები. ევროპის კომისია. წაკითხვის თარიღი: 2013.
↑ hoch
გერმანულად „მაღალს“, „ზემოს“ ნიშნავს. ამ შემთხვევაში აღნიშნული ტერმინი ქვეყნის ჩრდილოეთში არსებულ არაერთგვაროვან ენობრივ სურათზე მიანიშნებს.- ↑ 7.07.17.2ss და ß de. დუდენი. წაკითხვის თარიღი: 2013-11-25.
↑ ძიების შედეგები de. DWDS. წაკითხვის თარიღი: 2013-11-25.
რესურსები ინტერნეტში |
- დავალებები და სავარჯიშოები
- ქართულ-გერმანული და გერმანულ-ქართული ონლაინ ლექსიკონი
| |||||
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ენები და დიალექტები ანბანის მიხედვით
- გერმანული ენა
- გერმანიის ენები
- ავსტრიის ენები
- ლუქსემბურგის ენები
- ლიხტენშტაინის ენები
- შვეიცარიის ენები
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.376","walltime":"0.761","ppvisitednodes":"value":3888,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":72817,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":38593,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":12,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":5452,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 645.764 1 -total"," 63.67% 411.141 1 თარგი:ინფოდაფა_ენა"," 53.45% 345.178 7 თარგი:ახსტრდაწყება"," 31.27% 201.929 16 თარგი:Country"," 30.50% 196.932 16 თარგი:Country_flagcountry"," 24.42% 157.698 1 თარგი:სქოლიოს_სია"," 8.87% 57.260 1 თარგი:Wikidata"," 8.43% 54.421 1 თარგი:HUN"," 6.92% 44.681 1 თარგი:Country_shortname_alias_Hungary"," 5.72% 36.928 1 თარგი:ევროკავშირის_ენები"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.024","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":770841,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1269","timestamp":"20190324225227","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10d2u10d4u10e0u10dbu10d0u10dcu10e3u10dau10d8 u10d4u10dcu10d0","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q188","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q188","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2005-05-31T19:46:29Z"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":152,"wgHostname":"mw1252"););
