სერბეთი გეოგრაფია | ისტორია | ლიტერატურა | სანავიგაციო მენიუ44°48′ ჩ. გ. 20°28′ ა. გ. / 44.800° ჩ. გ. 20.467° ა. გ. / 44.800; 20.467რრ
გასაახლებელი ინფოდაფასერბეთიევროპის ქვეყნებისლავური ქვეყნებიზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები
სერბ.ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოცენტრალურევროპაშიბალკანეთის ნახევარკუნძულზეუნგრეთირუმინეთიბულგარეთიჩრდილოეთი მაკედონიაალბანეთიმონტენეგროსხორვატიასაბოსნია-ჰერცეგოვინასკოსოვოალბანელებიდედაქალაქიაბელგრადიბალკანეთის ნახევარკუნძულზერუმინეთთანბულგარეთთანჩრდილოეთ მაკედონიასთანჩერნოგორიასთანალბანეთთანბოსნია და ჰერცეგოვინასთანხორვატიასთანუნგრეთთანდუნაისVI საუკუნიდანსლავებითბალკანეთისVIIIIX საუკუნეებშიXIV საუკუნეშისტეფან დუშანის133113551389თურქებთანკოსოვოსთურქებმა1459XVII საუკუნისავსტრიის იმპერიისსერბების18041813გიორგი პეტროვიჩი1811ბელგრადშიავსტრიაში1815მილოშ ობრენოვიჩი181718781882190319121913მაკედონიაპირველ მსოფლიო ომში„ანტანტის“მეორე მსოფლიო ომის1941ჰიტლერულმაგერმანიამ19441945საბჭოთა არმიისაიუგოსლავიის1963იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკასერბეთის სოციალისტური რესპუბლიკაც1990იუგოსლავიის ომებისოციალისტების1999ნატო-ს მიერ სერბული ქალაქების დაბომბვისაგაეროსკოსოვოშიჩერნოგორიის200818 თებერვალსსერბეთისგანკოსოვომსერბეთის კონსტიტუციის
აზერბაიჯანი
ალბანეთი
ბულგარეთი
თურქეთი
მოლდოვა
რუმინეთი
რუსეთი
საბერძნეთი
საქართველო
სერბეთი
სომხეთი
უკრაინა
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
სერბეთი
Jump to navigation
Jump to search
სერბეთის რესპუბლიკა Република Србија Republika Srbija სერბეთი | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
ჰიმნი: სერბეთის ჰიმნი (სერბ. Боже правде) "სამართლიანობის ღმერთი" | ||||||
 | ||||||
დედაქალაქი (და უდიდესი ქალაქი) | ბელგრადი 44°48′ ჩ. გ. 20°28′ ა. გ. / 44.800° ჩ. გ. 20.467° ა. გ. / 44.800; 20.467 | |||||
| ოფიციალური ენა | სერბული1 | |||||
| მთავრობა | საპარლამენტო დემოკრატია | |||||
| - | პრეზიდენტი | ტომისლავ ნიკოლიჩი | ||||
| - | პრ.-მინისტრი | ალეკსანდარ ვუჩიჩი | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | სულ | 88 361 კმ2 (112-ე) | ||||
| მოსახლეობა | ||||||
| - | შეფასებით | 7 498 001 | ||||
| - | სიმჭიდროვე | 107,46 კაცი/კმ2 (94-ე) | ||||
მშპ (მუპ) | 2005 შეფასებით | |||||
| - | სულ | $28.37 მილიარდი (95-ე) | ||||
| - | ერთ მოსახლეზე | $3200 (123-ე) | ||||
აგი | 0.811 (მაღალი) | |||||
| ვალუტა | დინარი2 ( CSD) | |||||
| დროის სარტყელი | UTC+01:00 | |||||
| - | ზაფხულის (DST) | UTC+02:00 (UTC) | ||||
| ქვეყნის კოდი | SRB | |||||
| Internet TLD | .yu (.cs რეზერვ.) | |||||
| სატელეფონო კოდი | 381 | |||||
| 1სერბო-ხორვატული სერბიის კონსტიტუციის მიხედვით; ვოევოდინაში შემდეგი ოფიც. ენებია: რუმინული, რუსინული, უნგრული, სლოვაკური, და ხორვატული; კოსოვო-მეტოხიაში ასევე: ალბანური. | ||||||
სერბეთი, (სერბ. Србија, Srbija) — ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფო ცენტრალურ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე. ესაზღვრება უნგრეთი ჩრდილოეთით; რუმინეთი და ბულგარეთი — აღმოსავლეთით; ჩრდილოეთი მაკედონია და ალბანეთი — სამხრეთით; ხოლო მონტენეგროს, ხორვატიასა და ბოსნია-ჰერცეგოვინას — დასავლეთით. სერბეთის ტერიტორიაზე მდებარეობს თვითაღიარებული სახელმწიფო კოსოვო, რომლის მოსახლეობის უმეტესობას ეთნიკური ალბანელები შეადგენენ. სერბეთის დედაქალაქია ბელგრადი.
გეოგრაფია |
სერბეთის ტერიტორიის 80 % განლაგებულია ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე. სახელმწიფო საზღვრის სიგრძე შეადგენს 2027 კმ-ს (რუმინეთთან — 476 კმ, ბულგარეთთან — 318, ჩრდილოეთ მაკედონიასთან — 221, ჩერნოგორიასთან — 203, ალბანეთთან — 115, ბოსნია და ჰერცეგოვინასთან — 302, ხორვატიასთან — 241 უნგრეთთან — 151 კმ). სერბეთი მიეკუთვნება დუნაის აუზს, რომელშიც ჩაედინება ქვეყნის დიდი მდინარეები.
ისტორია |
სერბეთის ისტორია ათვლას იწყებს VI საუკუნიდან, სლავებით დასახლების მომენტიდან, დასავლეთ ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე. VIII-IX საუკუნეებში შეიქმნა სერბეთის პირველი სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი. XII საუკუნის დასასრულს სერბეთი გათავისუფლდა ბიზანტიისგან და XIV საუკუნეში ჩამოყალიბდა დიდ ძალად, რომელიც მოიცავდა ბალკანეთის თითქმის მთელ დასავლეთ ნაწილს. სერბეთს აყვავების ხანა დაუდგა სტეფან დუშანის მმართველობის დროს (1331-1355). მაგრამ მისი გარდაცვალების შემდეგ, სახელმწიფო დანაწევრებულ იქნა. 1389 წელს სერბი მთავრები დამარცხდნენ თურქებთან ბრძოლაში კოსოვოს ველზე. საბოლოოდ, თურქებმა სერბეთი 1459 წელს დაიპყრეს. შემდგომი 350 წლის განმავლობაში, სერბეთს მართავს ოსმალთა იმპერია, ხოლო ჩრდილოეთ ტერიტორიები XVII საუკუნის მეორე ნახევრიდან ავსტრიის იმპერიის ნაწილი იყო.
სერბეთის სამეფო შეიქმნა სერბების პირველი აჯანყების (1804-1813) შედეგად ოსმალების წინააღმდეგ. უმაღლეს ლიდერად, ამბოხებულებმა აირჩიეს გიორგი პეტროვიჩი, მეტსახელად „კარაგიორგი“, რომელიც ადრე ავსტრიის არმიაში მსახურობდა. 1811 წელს ბელგრადში კარაგიორგი გამოაცხადეს სერბეთის მემკვიდრეობით მმართველად. თუმცა 1813 წელს ამბოხება ჩახშობილ იქნა, კარაგიორგი ავსტრიაში გაიქცა. 1815 წელს დაიწყო სერბეთის მეორე ამბოხება, რომელსაც ხელმძღვანელობდა პირველი აჯანყების წევრი მილოშ ობრენოვიჩი. აჯანყებამ წარმარტებით ჩაიარა, თუმცა მხოლოდ თხუთმეტი წლის შემდეგ სულთანმა აღიარა ოფიციალურად სულთანმა მილოშ ობრენოვიჩი სერბეთის მმართველად. 1817 წელს კარაგიორგი დაბრუნდა სერბეთში, თუმცა მილოშ ობრენოვიჩის ბრძანებით მოკლულ იქნა. 1878 წელს სერბეთმა მოიპოვა დამოუკიდებლობა, ხოლო 1882 წელს გამოაცხადა სამეფო. XX საუკუნის დასაწყისში სერბეთი კონსტიტუციურ მონარქიად გარდაიქმნა, მონარქიას სწრაფი ზრდის ტემპები ჰქონდა ეკონომიკისა და კულტურის სფეროებში. ორი გლეხური წარმოშობის დინასტია – კარაგიორგის და ობრენოვიჩის მემკვიდრეები ერთმანეთს ცვლიდნენ სერბეთის ტახტზე 1903 წლამდე. 1903 წელს მეფე ალექსანდრე ობრენოვიჩი და მისი ცოლი დრაგა მოკლეს სასახლის გადატრიალების შედეგად. 1912-1913 წლებში ბალკანეთის ომების დროს სერბეთმა შემოიერთა კოსოვო და მაკედონია. პირველ მსოფლიო ომში, სერბეთი „ანტანტის“ მხარეზე იბრძოდა. ომის შედეგად, სერბეთმა დაკარგა მოსახლეობის მესამედი. ომის შემდეგ, სერბეთი გახდა ბირთვი სერბების, ხორვატიის და სლოვენიის სამეფოსი. მეორე მსოფლიო ომის დროს, 1941 წლის აპრილში სერბეთი დაიპყრო ჰიტლერულმა გერმანიამ. ტერიტორიების ნაწილი გადაეცა გერმანიის სატელიტ ქვეყნებს – უნგრეთს, ბულგარეთს და ალბანეთს. 1944-1945 წლებში სერბეთი გათავისუფლდა საბჭოთა არმიისა და იუგოსლავიის პარტიზანული და რეგულარული სახალხო განმათავისუფლებელი ჯარების მიერ.
1945 წელს გამოცხადდა იუგოსლავიის ფედერაციული სახალხო რესპუბლიკა (1963 წლიდან – იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა), რომლის შემადგენლობაშიც სერბეთის სოციალისტური რესპუბლიკაც შევიდა. 1990 წლის დასაწყისში დაიწყო იუგოსლავიის ომები, რაც საბოლოოდ, მისი დაშლით დასრულდა. სოციალისტების სერბეთის ხელისუფლების სათავეში ყოფნის ხანგრძლივი პერიოდი დასრულდა 1999 წელს ნატო-ს მიერ სერბული ქალაქების დაბომბვისა და გაეროს სამშვიდობო ძალების კოსოვოში შესვლის შემდეგ. 2006 წელს ჩატარებული რეფერენდუმის შედეგად, არსებობა შეწყვიტა სერბეთისა და ჩერნოგორიის სახელმწიფოების კავშირმა და სერბეთმა დაკარგა ზღვაში გასასვლელი.
2008 წლის 18 თებერვალს სერბეთისგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა კოსოვომ. სერბეთის კონსტიტუციის თანახმად, კოსოვო არის კოსოვოსა და მეტოხიის ავტონომიური მხარის ნაწილი, რომლის პარლამენტსაც არ აქვს დამოუკიდებლობის გამოცხადების უფლება. დღეს კოსოვო სუვერენიტეტს აღიარებს 114 ქვეყანა, თუმცა სერბეთი საერთაშორისო საზოგადოებას მოუწოდებს პატივი სცეს სერბეთის ტერიტორიულ მთლიანობას.
ლიტერატურა |
- მეშველიანი, კ.: სამხრეთ და დასავლეთ სლავების ისტორია: (სერბეთი) XIX-1917 წ. ოქტომბერი - თბილისი: თბილ. უნ-ტის გამ-ბა, 1985
| |||||||||||
ავსტრია
ბელგია
გაერთიანებული სამეფო3
გერმანია
დანია3
ესპანეთი3
ესტონეთი
ირლანდია
იტალია
კვიპროსი1
ლატვია
ლიტვა
ლუქსემბურგი
მალტა
ნიდერლანდები3
პოლონეთი
პორტუგალია
საფრანგეთი3
სლოვაკეთი
სლოვენია
უნგრეთი
ფინეთი
შვედეთი
ჩეხეთი
ხორვატია
ანდორა
ბელარუსი
ბოსნია და ჰერცეგოვინა
ვატიკანი
ისლანდია
ლიხტენშტაინი
მონაკო
მონტენეგრო
ნორვეგია3
სან-მარინო
ყაზახეთი2
შვეიცარია
ჩრდილოეთი მაკედონია
| ||||||||||
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- გასაახლებელი ინფოდაფა
- სერბეთი
- ევროპის ქვეყნები
- სლავური ქვეყნები
- ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.428","walltime":"0.721","ppvisitednodes":"value":4877,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":138433,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":72486,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":15,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":7,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":0,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 565.284 1 -total"," 79.56% 449.764 2 თარგი:ნავდაფა"," 48.66% 275.093 1 თარგი:ევროპის_ქვეყნები"," 39.55% 223.593 50 თარგი:დროშა"," 35.03% 198.029 1 თარგი:ბისეკი"," 34.28% 193.788 1 თარგი:ნავიგაცია_სვეტებით"," 20.39% 115.263 9 თარგი:Country"," 19.59% 110.715 9 თარგი:Country_flagcountry"," 15.40% 87.061 1 თარგი:ინფოდაფა_ქვეყანა"," 3.70% 20.937 1 თარგი:AZE"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.008","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":720869,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1265","timestamp":"20190321034846","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10e1u10d4u10e0u10d1u10d4u10d7u10d8","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q403","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q403","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2006-06-06T12:21:20Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Flag_of_Serbia.svg"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":211,"wgHostname":"mw1272"););
