Skip to main content

მერკური შინაგანი სტრუქტურა | ზედაპირის გეოლოგია | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუMercury Fact SheetSolar System Exploration: Planets: Mercury: Facts & Figuresპროექტი „მზის სისტემის კვლევა“, მერკურიESA Science & Technology: Background Scienceრ

მზემერკურივენერადედამიწამარსიცერერაიუპიტერისატურნიურანინეპტუნიპლუტონიჰაუმეამაკემაკეერისი


მზის სისტემის პლანეტები


მზესთანპლანეტაექსცენტრიულიაორბიტალური პერიოდიმერკურისდედამიწისმთვარესექსცენტრისიტეტიპერიჰელიუმშიაფელიუმშივენერამზესთანდედამიწაკლდოვანი პლანეტიდანმზის სისტემაშიპლანეტაამზის სისტემაშიგანიმედეტიტანისიმკვრივითმზის სისტემაშირკინასმზის სისტემაშიხონდრიტმზის სისტემისპლანეტოიდიმასამანტია„გიგანტური შეჯახების ჰიპოთეზა“მზიური ნისლეულისგანმზიურმა ქარებმამთვარესკრატერიმესენჯერიდანმესენჯერიდან










(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შექმენით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());




მერკური




მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

(გადამისამართდა გვერდიდან მერკური (პლანეტა))





Jump to navigation
Jump to search






Disambig-dark.svg

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ მერკური (მრავალმნიშვნელოვანი).































































მერკური Mercury symbol.svg

Mercury Globe-MESSENGER mosaic centered at 0degN-0degE.jpg

Mercury Globe-MESSENGER mosaic centered at 0degN-0degE.jpg
ზონდ „მესენჯერიდან“ გადაღებული მერკურის სურათი (მრავალი ფოტოსგან შემდგარი)
ორბიტალური მახასიათებლები

ეპოქა: J2000.0
აფელიუმი
69 816 927 კმ
0,46669733 ა. ე.
პერიჰელიუმი
46 001 210 კმ
0,30749909 ა. ე.

დიდი ნახევარღერძი (a)

57 909 068 კმ
0,38709821 ა. ე.
ორბიტის ექსცენტრისიტეტი (e)
0,20530294
გარშემოვლის სიდერული პერიოდი

87,969 დღე[1]
გარშემოვლის სინოდური პერიოდი

115,88 დღე

ორბიტალური სიჩქარე (v)

47,87 კმ/წმ

საშუალო ანომალია (Modisplaystyle M_o)

174,795884°

დახრილობა (i)

7,00° ეკლიპტიკის სიბრტყის მიმართ
3,38° მზის ეკვატორის მიმართ

ამომავალი კვანძის გრძედი (Ωdisplaystyle Omega )

48,330541°

პერიცენტრის არგუმენტი (ωdisplaystyle omega )

29,124279°
ფიზიკური მახასიათებლები[2]
შეზნექვა
< 0,0006

ეკვატორული რადიუსი

2439,7 კმ
საშუალო რადიუსი
2439,7 ± 1,0 კმ
დიდი წრის გარშემოწერილობა
15 329,1 კმ
ზედაპირის ფართობი (S)
7,48×107 კმ²
0,147 დედამიწისეული
მოცულობა (V)
6,08272×1010 კმ³
0,056 დედამიწისეული
მასა (m)
3,33022×1023 კგ
0,055274 დედამიწისეული[3]
საშუალო სიმკვრივე (ρdisplaystyle rho )
5,427 გრ/სმ³
0,984 დედამიწისეული

თავისუფალი ვარდნის აჩქარება ეკვატორზე (g)

3,7 მ/წმ²
0,377 g

მეორე კოსმოსური სიჩქარე (v2displaystyle v_2)

4,25 კმ/წმ
ბრუნვის ეკვატორული სიჩქარე
10,892 კმ/სთ

ბრუნვის პერიოდი (T)

58,646 დღე (1407,5 საათი)
ღერძის დახრილობა
0,01°
ჩრდილოეთი პოლუსის პირდაპირი ასვლა (αdisplaystyle alpha )
18 სთ 44 წთ 2 წმ
281,01°
ჩრდილოეთი პოლუსის გადახრა (δdisplaystyle delta )
61,45°
ალბედო
0,119 (ბონდი)
0,106 (გეომ. ალბედო)
ტემპერატურა
 



მინ.საშ.მაქს.
0°N, 0°W



90 ºК
(−183 °C)
340 ºК
(67 °C)
700 К[4]
(427 °C)
85°N, 0°W



80 ºК
(−193 °C)
200 ºК
(−73 °C)
380 ºК
(107 °C)
ატმოსფერო
ატმოსფერული წნევა
~10−15;ბარი


შემადგენლობა:

42,0 % ჟანგბადი
29,0 % ნატრიუმი
22,0 % წყალბადი
6,0 % ჰელიუმი
0,5 % კალიუმი
0,5 % დანარჩენი (წყალი, აზოტი, ქსენონი, კრიპტონი, ნეონი, კალციუმი, მაგნიუმი)[1][3]

მერკური — მზესთან ყველაზე ახლოს მდებარე პლანეტა. ის ასევე ყველაზე პატარაა და მისი ორბიტა ყველაზე ექსცენტრიულია მთელ რვა პლანეტას შორის. მისი ორბიტალური პერიოდი 88 დღეს გრძელდება (დედამიწის დღე). როდესაც ორჯერ დაასრულებს ორბიტალურ პერიოდს, მერკური ღერძის გარშემო ორჯერ შემობრუნდება. პლანეტას რომაული ღმერთის - მერკურის სახელწოდება აქვს. მერკური ღმერთების შიკრიკი, მედიატორი იყო.


მერკურის ზედაპირი ძალიან კრატერიანია და გარეგნობით დედამიწის მთვარეს ძალიან ჰგავს. ეს კი იმაზე მიუთითებს, რომ მერკური მილიარდობით წლების განმავლობაში გეოლოგიურად არააქტიური იყო. რადგანაც მერკურის თითქმის არ აქვს ატმოსფერო, რომ სითბო შეინარჩუნოს, მისი ზედაპირი ექსტრემალურ ტემპერატურულ ცვლილებებს იტანს - ღამით -173.15 °C და დღისით 426.85 °C. მერკურის ღერძი ყველა პლანეტის ღერძზე დახრილია, მაგრამ მისი ორბიტალური ექსცენტრისიტეტი უდიდესია. პლანეტაზე სეზონის ცვალებადობა უფრო დამოკიდებულია მისი მზიდან დაშორებაზე, ვიდრე პლანეტის ღერძის დახრილობაზე, რომელიც დედამიწაზე და სხვა პლანეტებზე სეზონის ცვალებადობის ძირითადი გამომწვევი მიზეზია. როდესაც მერკური პერიჰელიუმში იმყოფება, ის მზისგან 2-ჯერ მეტ სითბოს იღებს, ვიდრე აფელიუმში ყოფნისას. რადგანაც პლანეტის სეზონები დამოკიდებულია ორბიტალურ ექსცენტისიტეტზე და არა ღერძული დახრილობაზე, სეზონები ერთმანეთისგან არ განსხვავდებიან არც ერთ ნახევარსფეროზე, ანუ პლანეტის ყველა წერტილში ერთი სეზონია.


მერკური და ვენერა დედამიწის ცაზე შესაძლებელია გამოჩნდნენ, როგორც დილის, ასევ საღამოს ვარსკვლავი (რადგან ისინი უფრო ახლოს არიან მზესთან, ვიდრე დედამიწა), თუმცა, ცაზე მერკურის მზესთან მიახლოება მის დანახვას უფრო რთულს ხდის, ვიდრე ვენერასია.



შინაგანი სტრუქტურა |




კლდოვანი პლანეტები: მერკური, ვენერა, დედამიწა და მარსი (მასშტაბები ემთხვევა).




მერკურის შინაგანი სტრუქტურა:
1. ქერქი: 100–300 კმ. სისქის
2. მანტია: 600 კმ. სისქის
3. ბირთვი: 1800 კმ. რადიუსის


მერკური 4 კლდოვანი პლანეტიდან ერთ-ერთია მზის სისტემაში. ის დედამიწის მსგავსად კლდოვანი სხეულია. მერკური ყველაზე პატარა პლანეტაა მზის სისტემაში, რომლის ეკვატორული რადიუსი 2439,7 კილომეტრს შეადგენს. მერკური უფრო პატარაა (თუმცა, უფრო მასიური), ვიდრე მზის სისტემაში არსებული უდიდესი ბუნებრივი თანამგზავრები - განიმედე და ტიტანი. მერკურის შედგენილობაში დაახლოებით 70% მეტალური და 30 % სილიკატური მატერია შედის. პლანეტა სიმკვრივით მეორე ადგილზეა მზის სისტემაში - 5,427 გრ/სმ³. ეს ოდნავ მცირეა დედამიწის სიმკვირვეზე - 5,515 გრ/სმ³.


მერკურის სიმკვრივე მის შინაგან სტრუქტურის გარკვევაში გვეხმარება. მართალია, დედამიწის მაღალი სიმკვრივე შესამჩნევად გრავიტაციულ შეკუმშვაში გამოიხატება, პრაქტიკულად ბირთვში, მერკური ბევრად პატარაა და მისი შიდა რეგიონები არაა ასე შეკუმშული. აქედან გამომდინარე, ასეთი მაღალი სიმკვრივის მიზეზი ის უნდა იყოს, რომ მისი ბირთვი ძალიან დიდი და რკინით მდიდარია.


გეოლოგების შეფასებით, მერკურის ბირთვი პლანეტის მოცულობის 42 %-ს შეადგენს. შედარებისთვის, დედამიწის ბირთვი მხოლოდ 17 %-ს იკავებს. მეცნიერები იმასაც ვარაუდობენ, რომ მერკურის თხევადი, გამდნარი ბირთვის აქვს. ბირთვს 500-700 კილომეტრის გარშემო აკრავს მანტია, რომელიც სილიკატებითაა გაჯერებული. „მარინერ-10-დან“ და მიწიური დაკვირვებების შედეგად მიღებული მონაცემების თანახმად, მერკურის ქერქი 100-300 კილომეტრის სისქის უნდა იყოს. პლანეტის ზედაპირზე ერთი განსაკუთრებული ნიშანი არის უამრავი ვიწრო ქედების არსებობა, რომელიც რამდენიმე ასეულ კილომეტრზე იჭიმება სიგრძეში. მიჩნეულია, რომ ესენი წარმოიქმნენ, როდესაც მერკურის ბირთვი და მანტია გაგრილდა და შევიწროვდა. ამ დროს კი ქერქი უკვე გამკვრივებული იყო.



მერკური.jpg


მერკურის ბირთვი უფრო მეტ რკინას შეიცავს, ვიდრე სხვა ნებისმიერი პლანეტა მზის სისტემაში. ყველაზე ფართოდ გავრცელებული და მიღებული თეორია არის, რომ მერკურის თავდაპირველად ჰქონდა მეტალ-სილიკატური თანაფარდობა, რომელიც ხონდრიტ მეტეორიტებშია გავრცელებული. მზის სისტემის ადრეულ ისტორიაში, მერკურის შესაძლებელია პლანეტოიდი დაეჯახა, რომლის მასა მერკურის მასის 1/6 იყო და რამდენიმე ასეული კილომეტრი ზომისა. თეორიის მიხედვით, შეჯახებამ პლანეტის თავდაპირველი ქერქი და მანტია მოაშორა მას და დატოვა ბირთვი, როგორც შედარებით დიდი კომპონენტი. მსაგვსი პროცესის დახმარებით, რომელსაც „გიგანტური შეჯახების ჰიპოთეზა“ ეწოდება, დედამიწის მთვარის ფორმირებას ხსნიან მეცნიერები.


ალტერნატიულად, მერკური შესაძლებელია წარმოიქმნა მზიური ნისლეულისგან, სანამ მზის ენერგიის გამოსხივება დარეგულირდებოდა. პლანეტას, თავდაპირველად, დღევანდელი მასაზე ორჯერ მეტი ჰქონდა, მაგრამ როდესაც პროტომზე შეიკუმშა, ტემპერატურები მერკურის მახლობლად შესაძლებელია 2226.8 °C (2500 ºK)-დან 3226.8 °C (3500 ºK)-მდე ყოფილიყო, და კიდევ უფრო მაღალი - 9726.9 °C (10 000 ºK). ამ ტემპერატურაზე, მერკურის ზედაპირიდან ქვები აორთქლდა, რის შედეგადაც წარმოიქმნა "ქვის ორთქლი," რომელიც შემდეგ მზიურმა ქარებმა გააქრეს.



ზედაპირის გეოლოგია |


მერკურის ზედაპირი ძალიან წააგავს დედამიწის მთვარეს გარეგნობით. პლანეტის ზედაპირზე ფაშატის მსგავსი დაბლობები და ძალიან ბევრი კრატერი შეინიშნება, რაც იმის მანიშნებელია, რომ მერკური მილიარდობით წლების მანძილზე გეოლოგიურად პასიური პლანეტა იყო. აქამდე მერკური კლდოვან პლანეტებს შორის ყველაზე ნაკლებად იყო გამოკვლეული, რადგანაც მას მხოლოდ ერთი ზონდი ეწვია (ორბიტაზე) - „მარინერი“. ეს მოხდა 1975 წელს. ასევე მერკურის მიწიდანაც აკვირდებოდნენ. მაგრამ მესენჯერიდან მიღებული მონაცემების შემდეგ, მერკურის შესახებ ბევრი რამ გაირკვა. მაგალითად, მეცნიერებმა აღმოაჩინეს უჩვეულო კრატერი მასხივებელი ღრმულით, რომელსაც მკვლევრები „ობობას“ უწოდებენ. მას შემდეგ Apollodorus დაერქვა.


მერკურის მახასიათებლების (ვულკანები, ქედები...) სახელები სხვადასხვა წყაროებიდან მოდის. თუ რომელიმე მახასიათებელს ადამიანის სახელი ჰქვია, ესეიგი ის ადამიანი გარდაცვლილია და მის პატივსაცემად ჰქვია. კრატერებს მსახიობების, მუსიკოსების, მხატვრბის და იმ ავტორების სახელები ჰქვიათ, რომელთაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს თავიანთ საქმეში. ქედებს იმ მეცნიერთა სახელი ჰქვიათ, რომელთაც მერკურის შესწავლაში მიუძღვით წვლილი. ღრმულებს არქიტექტურის ნიმუშების სახელები ჰქვიათ. ესკარპებს კი სამეცნიერო ექსპედიციების გემების სახელები ეწოდებათ, ხოლო დაბლობებს რადიო ტელესკოპის შესაძლებლობების.


2008 წელს მესენჯერიდან მიღებულმა მონაცემებმა მეცნიერებს უფრო დიდი შესაძლებლობა მისცა მერკურის ზედაპირის არეული ბუნება გაერკვიათ. მერკურის ზედაპირი უფრო ჰეტეროგენურია, ვიდრე მარსის ან მთვარის, რომლებიც შეიცავენ ერთი და იგივე გეოლოგიურ განფენილობებს, როგორიცაა ფაშატები და ზეგნები.



სქოლიო |



  1. 1.01.1David R. Williams.. (30 ნოემბერი 2007) Mercury Fact Sheet. NASA. წაკითხვის თარიღი: 12 თებერვალი 2009.


  2. Solar System Exploration: Planets: Mercury: Facts & Figures. წაკითხვის თარიღი: 2011-06-09.

  3. 3.03.1პროექტი „მზის სისტემის კვლევა“, მერკური


  4. ESA Science & Technology: Background Science. ევროპული კოსმოსური სააგენტო. წაკითხვის თარიღი: 2009-3-20.



Popular posts from this blog

Canceling a color specificationRandomly assigning color to Graphics3D objects?Default color for Filling in Mathematica 9Coloring specific elements of sets with a prime modified order in an array plotHow to pick a color differing significantly from the colors already in a given color list?Detection of the text colorColor numbers based on their valueCan color schemes for use with ColorData include opacity specification?My dynamic color schemes

Invision Community Contents History See also References External links Navigation menuProprietaryinvisioncommunity.comIPS Community ForumsIPS Community Forumsthis blog entry"License Changes, IP.Board 3.4, and the Future""Interview -- Matt Mecham of Ibforums""CEO Invision Power Board, Matt Mecham Is a Liar, Thief!"IPB License Explanation 1.3, 1.3.1, 2.0, and 2.1ArchivedSecurity Fixes, Updates And Enhancements For IPB 1.3.1Archived"New Demo Accounts - Invision Power Services"the original"New Default Skin"the original"Invision Power Board 3.0.0 and Applications Released"the original"Archived copy"the original"Perpetual licenses being done away with""Release Notes - Invision Power Services""Introducing: IPS Community Suite 4!"Invision Community Release Notes

199年 目錄 大件事 到箇年出世嗰人 到箇年死嗰人 節慶、風俗習慣 導覽選單