გოგირდი სექციების სია ფიზიკური თვისებები | გოგირდის მიღება | ქიმიური თვისებები | გოგირდის გამოყენება | გოგირდი ბუნებაში | გალერეა | იხილეთ აგრეთვე | რესურსები ინტერნეტში | სანავიგაციო მენიუგოგირდის ფაზის დიაგრამაWebElements.com – გოგირდიchemicalelements.com/გოგირდიCrystalline, liquid and polymerization of sulphur on Vulcano Island, Italyგოგირდი და მისი გამოყენებაგოგირდის ინსტიტუტირ
ქიმიური ელემენტებიარალითონები
პროტონისანეიტონისაგანელექტრონიამეტალოიდიავალენტობანობილიტემპერატურაზეწყალშიმოლეკულებისატომისაგანალოტროპიისპოლიფორმიზმისაბადოშიორთქლსწნევისგოგირდწყალბადისაჰაერისკატალიზატორისგოგირდოვანი გაზისტემპერატურაზეალმადანისპირიტისრკინამეტალოიდიაატომსელექტრონიმეტალებიწყალბადიჟანგბადთანჰაერზეჟანგბადისანჰიდრიდიქლორთანნახშირბადთანფოსფორთანრეზინიკაუჩუკისვულკანიზაციასაბურავებივულკანებისთურქმენეთშიყარაყუმშიუზბეკეთშიკავკასიაშივოლგისპირეთში.სულფიდებირკინის ალმადანისპილენძისთუთიისბუნებაშიბარიტიმირაბილიტსმოლეკულასუბლიმაციითვანკუვერში,კანადაში
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
გოგირდი
Jump to navigation
Jump to search
| გოგირდი / Sulphur (S) | |
|---|---|
| ელემენტის რიგითი ნომერი | 16 |
| მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა |  ბუნებრივი გოგირდის კრისტალების ჯგუფი მინერალი. |
| ატომის თვისებები | |
ატომური მასა (მოლური მასა) | 32,066 მ. ა. ე. (გ/მოლი) |
| ატომის რადიუსი | 127 პმ |
იონიზაციის ენერგია (პირველი ელექტრონი) | 999.0(10.35) კჯ/მოლი (ევ) |
| ელექტრონული კონფიგურაცია | [Ne] 3s23p4 |
| ქიმიური თვისებები | |
| კოვალენტური რადიუსი | 102 პმ |
| იონური რადიუსი | 30 (+6e) 184 (-2e) პმ |
ელექტროუარყოფითობა (პოლინგის თანახმად) | 2,58 |
| ელექტროდული პოტენციალი | 0 |
| ჟანგვის ხარისხი | 6, 4, 2, -2 |
| მარტივი ნივთიერებების თერმოდინამიკური თვისებები | |
| ნივთიერების სიმკვრივე | 2,070 გ/სმ³ |
| ხვედრითი თბოტევადობა | 22,61 ჯ/(კ·მოლი) |
| თბოგამტარობა | 0,27 ვტ/(მ·კ) |
| დნობის ტემპერატურა | 386 კ |
| დნობის სითბო | 1,23 კჯ/მოლი |
| დუღილის ტემპერატურა | 717,824 კ |
| აორთქლების სითბო | 10.5 კჯ/მოლი |
| მოლური მოცულობა | 15,5 სმ³/მოლი |
| მარტივი ნივთიერების კრისტალური მესერი | |
| მესრის სტრუქტურა | ორთორომბული |
| მესრის პერიოდი | 10.437 12.845 24.369A Å |
| შეფარდება | |
| დებაის ტემპერატურა | კ |
16S 32,066 3s²3p4 გოგირდი |
გოგირდის ატომის სქემა
გოგირდი (სიმბოლო S) – პერიოდული სისტემის მეექვსე ჯგუფის ელემენტია. მისი რიგობრივი რიცხვია –16. მასური რიცხვი 32. მაშასადამე, ბირთვი შედგება 16 პროტონისა და 16 ნეიტონისაგან. ბირთვის ირგვლივ 16 ელექტრონია. გოგირდი ტიპური მეტალოიდია, მისი უარყოფითი ვალენტობა ვლინდება სულფიდებში, ნაერთებში SO2 და SO3 და მათ ნაწარმებში გოგირდის დაჟანგულობის რიცხვი არის +4 და +6.
სექციების სია
1 ფიზიკური თვისებები
2 გოგირდის მიღება
3 ქიმიური თვისებები
4 გოგირდის გამოყენება
5 გოგირდი ბუნებაში
6 გალერეა
7 იხილეთ აგრეთვე
8 რესურსები ინტერნეტში
ფიზიკური თვისებები |
გოგირდი ყვითელი მყიფე კრისტალური ნივთიერებაა, სითბოსა და ელექტრობის ცუდი გამტარია. წყალში გოგირდი არ იხსნება, კარგად იხსნება გოგირდნახშირბადში CS2 და ეთერში (C2H
2)2O.
გოგირდის რამდენიმე ალოტროპული სახესხვაობაა ნობილი. ასეთია რომბული, პრიზმული და პლასტიკური.ოთახის ტემპერატურაზე მდგრადია რომბული გოგირდი, 96 °–ზე და უფრო მაღლა მდგრადია პრიზმული გოგირდი. რომბული გოგირდი ლღვება 113°–ზე, ადუღებამდე გაცხელებული გოგირდი რომ ცივ წყალში ჩავასხათ, გაცივებისას მივიღებთ პლასტიკურ გოგირდს, რომელიც რამდენიმე საათში მყიფე ხდება, ყვითლდება და ბოლოს რომბულ გოგირდად იქცევა. რომბული და პლაზმური გოგირდის მოლეკულების შედგენილობა ერთნაირია, თითოეული მოლეკულა 8 ატომისაგან შედგება S8. მაგრამ რომბულ კრისტალებში მოლეკულების წყობა სხვაგვარია ვიდრე პრიზმულში. ეს არის ალოტროპიის ერთ–ერთი სახე, პოლიფორმიზმი ეწოდება. პოლიმორფიზმი არის ზოგიერთი მარტივი და რთული ნივთიერების მიერ სხვადასხვა კრისტალური ფორმის სახესხვაობის წარმოქმნის უნარი.
გოგირდის მიღება |
თვითანაბადი გოგირდის მოპოვება საბადოებიდან შედარებით ადვილია. საბადოში მილით ჩაუშვებენ გახურებეულ ორთქლს მაღალი წნევის ქვეშ და მეორე მილით ამოაქვთ გალღობილი გოგირდი.
თვითნაბადი გოგირდის გარდა გოგირდს იღებდნენ გოგირდწყალბადისა და ჰაერის გატარებით გააქტივებულ ნახშირზე, რომელიც კატალიზატორის როლს ასრულებს:
- 2H2S + O2 → 2H2O + 2S
გოგირდს იღებენ ასევე გოგირდოვანი გაზის ნახშირით აღდგენით მაღალ ტემპერატურაზე:
- SO2 + C → CO2 + S
გოგირდს იღებენ აგრეთვე რკინის ალმადანის (პირიტის) გახურებით ღუმელში 600°–მდე. ამ ტემპერატურაზე ალმადანი იშლება:
- FeS2 → FeS + S
რის შედეგადაც მიიღება გოგირდოვანი რკინა და გოგირდი.
ქიმიური თვისებები |
გოგირდის ცისფერი ალი წვისას
ქიმიურად გოგირდი აქტიური მეტალოიდია. ის მრავალ ელემენტს უერთდება, ელექტრონული გარე გარსის შევსებამდე გოგირდის ატომს ორი ელექტრონი აკლია. მაშასადამე, გოგირდი უერთდება ისეთ ელემენტებს, რომლებიც ადვილად გასცემენ თავის სავალენტო ელექტრონებს. ასეთია უპირველეს ყოვლისა მეტალები და წყალბადი. მაშასადამე, გოგირდი ძლიერი მჟანგავია. ამას გარდა გოგირდი მრავალ მეტალოიდსაც უერთდება. ის ადვილად შედის რეაქციაში ჟანგბადთან. ჰაერზე ანთებისას გოგირდი ცისფერი ალით იწვის და წარმოქმნის ძირითადად გოგირდის ორჟანგს:
- S + O2 → SO2
ამ შემთხვევაში გოგირდი აღმდგენ თვისებებს იჩენს, თვითონ კი S+4 იჟანგება.
ჟანგბადის არეში გოგირდის წვა ენერგიულად მიმდინარეობს. გოგირდის ორჟანგის დაჟანგვით მიიღება გოგირდის ანჰიდრიდი SO3.
ქლორთან გოგირდი წარმოქმნის S2Cl2, SCl2–ს. ნახშირბადთან – გოგირდნახშირბადს CS2–ს, ფოსფორთან P2S3–ს და ა. შ.
გოგირდის გამოყენება |
ნედლი კაუჩუკის გოგირდთან გაცხელებით მიიღება რეზინი. კაუჩუკის რეზინად გარდაქმნას ვულკანიზაცია ეწოდება. გოგირდის დახმარებით კაუჩუკიდან მზადდება საბურავები, მილები, შლანგები, ჩექმები და სხვ.
გოგირდი ბუნებაში |
გოგირდი ბუნებაში გვხვდება თავისუფალ მდგომარებაში (თვითნაბადი გოგირდი) და ნაერთების სახით. თვითნაბად გოგირდს ვხვდებით ჩამქრალი ან მოქმედი ვულკანების ახლოს.გოგირდის საბადოები მოიპოვება თურქმენეთში, ყარაყუმში, უზბეკეთში, კავკასიაში, ქერჩის ნახევარკუნძულზე და ვოლგისპირეთში.
გოგირდის ნაერთებიდან ძლიერ გავრცელებულია სულფიდები (გოგირდის ნაერთები მეტალებთან). ბევრი მათგანი მეტალების მოსაპოვებლად გამოიყენება, ასეთია რკინის ალმადანი FeS2,სპილენძის ალმადანი CuFeS2, სპილენძის კრიალა Cu2S, ტყვიის კრიალა PbS, თუთიის კრიალა ZnS და სხვა.
საკმაოდ გავრცელებულია ბუნებაში გოგირდმჟავას მარილები, მაგალითად თაბაშირი CaSO4 • 2H2O, ბარიტი BaSO4 და სხვა. ყურე ყარა–ბოღაზგოლი ყოველწლიურად იძლევა მილიონობით ტონა მირაბილიტს – ათ მოლეკულა წყალთან დაკრისტალებულ ნატრიუმ–სულფატს NaSO4 • 10H2O, მწარე მარილს MgSO4 • 7H2O.
თვითნაბადი გოგირდის სუბლიმაციით (აქროლებით) მიიღება გოგირდის მტვერი, ხოლო გამოდნობით იღებენ კოშტოვან გოგირდს.
გალერეა |
კრისტალური გოგირდი
გოგირდის ნიმუში
გოგირდის ორჟანგის გამოყოფა
გოგირდი
გოგირდის გროვა ჩრდილოეთ ვანკუვერში, კანადაში
გოგირდის ტბა
გოგირდი წვისას
იხილეთ აგრეთვე |
- გოგირდის ციკლი
რესურსები ინტერნეტში |
(ინგლისური)გოგირდის ფაზის დიაგრამა
(ინგლისური)WebElements.com – გოგირდი
(ინგლისური)chemicalelements.com/გოგირდი
(ინგლისური)Crystalline, liquid and polymerization of sulphur on Vulcano Island, Italy
(ინგლისური)გოგირდი და მისი გამოყენება
(ინგლისური)გოგირდის ინსტიტუტი
პერიოდული ცხრილი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H | | He | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Li | Be | | B | C | N | O | F | Ne | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Na | Mg | | Al | Si | P | S | Cl | Ar | |||||||||||||||||||||||||||||||||
K | Ca | | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |||||||||||||||||||||||
Rb | Sr | | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | |||||||||||||||||||||||
Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||
Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Uut | Uuq | Uup | Uuh | Uus | Uuo | ||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ქიმიური ელემენტები
- არალითონები
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.152","walltime":"0.220","ppvisitednodes":"value":341,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":22024,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":1470,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":10,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":5942,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 95.949 1 -total"," 20.68% 19.846 1 თარგი:პერიოდული_ცხრილი"," 15.25% 14.628 1 თარგი:Tnavbar-collapsible"," 13.35% 12.811 1 თარგი:ქიმიური_ელემენტი"," 12.58% 12.075 6 თარგი:En_icon"," 11.28% 10.823 1 თარგი:Navbar"," 4.78% 4.588 3 თარგი:Transclude"," 4.54% 4.352 1 თარგი:Commons"," 3.88% 3.723 1 თარგი:ენისხატულა"," 3.73% 3.581 1 თარგი:Float_right"],"cachereport":"origin":"mw1321","timestamp":"20190529124925","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10d2u10ddu10d2u10d8u10e0u10d3u10d8","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q682","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q682","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2009-06-16T19:19:17Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2e/Sulfur.jpg"(RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":137,"wgHostname":"mw1266"););
