Brussel Inhawd Gesjiedenis | Sjtadsgeziech | Transport | Bekènde inweunersj | Navigatiemenu
Gesjreve in 't ValkebergsBrussels Hoofsjtaejelik GewesHuidsjtaej
BelsjVlaanderede factoEuropese UnieagglomeratieBrussels Hoofsjtaejelik GewesZenneGroate Mert11e ièwBruggeKölle12e ièw1229Hendrik d'n ièrsjte van Brabant1225kathedraal Sint-Michiel-en-Sint-GoedeleFrankriekItaliëIngeland1356Wenceslas van LuxemburgJohanna van BrabantLodewiek van MaleEveraard t'Serclaes1430Filips de GojeBourgogne1477Maria van BourgondiëMaximiliaan van Oasteriek1482Habsburgse dynastieMargaretha van OasteriekMecheleSjarel V1515SjpanjeGent1555Filips IITachtigjaorige oorlog1695baroksjtiel1789Brabantse revolutieJozef II17941815Frans1815Willem I1830Leopold IIIèrsjte waereldoorlog1935waereldtentoansjtèllingHeizelTwiède waereldoorlogNazi19441958AtomiumEuropese CommissieRaod van de Europese Unietwiè groate aansjlaegGroate MertMenneke PiesMuntsjouwburgMarolleJustitiepaleisZavelArt nouveauVictor HortaNationaal Basiliek van 't Heilig HartKoekelbergBruparck1958waereldtentoansjtèllingAtomiumR0metroAnderlechBrussel-SjtadElseneEtterbeekEvereGanshorenJetteKoekelbergOudergemSchaarbeekSint-Agatha-BerchemSint-GillisSint-Jans-MolenbeekSint-Joost-ten-NodeSint-Lambrechts-WoluweSint-Pieters-WoluweUkkelVorstWatermaal-Bosvoorde
Brussel
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Sjtadhoes
Kathedraal Sint-Michiel en Sint-Goedele
Brussel of Breusel ies de hoofsjtad van Belsj, va Vlaandere en de de facto hoofsjtad va de Europese Unie. De sjtad Brussel haet miè es 143.000 inweunersj, dewiel de agglomeratie miè es 1.2 miljoen inweunersj haet. Brussel ies ein van de 19 gemeintes van 't Brussels Hoofsjtaejelik Gewes.
Inhawd
1 Gesjiedenis
2 Sjtadsgeziech
3 Transport
3.1 Trein
3.2 Waeg
3.3 Metro en tram
4 Bekènde inweunersj
Gesjiedenis |
Brussel ies óntsjtange rónd 'n kesjtièl aan 't rivierke Zenne rónd 't jaor 979. De plaatsj woort doe Bruocsela geneump. Dae naam kump oet 't Germaans, "bruoc" beteikent moeras ("brook") "sella", dat beteikent "heim". Huuj ies de Zenne trouwens bienao gaaroets neet miè te zeen in de sjtad. De gouw Brabant waor verdeild in veer graafsjappe, en 't kesjtièl woort 't centrum van 't graafsjap Brussel. 'n Ièw later góng me weer weg van dees plaatsj en vestigde ziech aan de zujelike zie van de Zennevallei, op ein plaatsj die Koudenberg heesj. Hie liek tegewoordig de Groate Mert.
In de 11e ièw kaom d'r 'n handelspos op de weeg tösje Brugge en Kölle. In de 12e ièw kreeg Brussel ein sjtadswal en de graaf woort hertog va Brabant. In 1229 kreeg Brussel sjtadsrechte van Hendrik d'n ièrsjte van Brabant. De lake-industrie en -handel woorte belangriek en Brussel woort 'n economisch centrum. Ömsjtreeks 1225 begoes me te boewe aan de kathedraal Sint-Michiel-en-Sint-Goedele. De volgende ièwe sjpecialiseerde de handel ziech op de sjoan sjtoffe die me exporteerde nao Frankriek, Italië en Ingeland.
In 1356 woort de mach euvergenómme door Wenceslas van Luxemburg en zien vrouw Johanna van Brabant en verliènde zie de "Blijde Inkomst", woain verklaord woort dat de rechte van de inweunersj gerespecteerd zouwe were door de hertoge. De sjoanbroor van Johanna, Lodewiek van Male waor 't d'r neet mèt eins dat zie de mach euvernaome en probeerde Brabant te verovere. Brussel goof ziech euver, meh woort get miè es eine maond later alweer bevriejd onder leiing van Everaard t'Serclaes.
In 1430 erfde Filips de Goje, hertog van Bourgogne, Brabant. Brussel woort doe de hoofsjtad van Bourgogne. In 1477 trouwde Maria van Bourgondië mèt Maximiliaan van Oasteriek. Zie sjorf in 1482 en leet häöre echgenoot Brussel nao. Vanaaf toen regeerde de Habsburgse dynastie. Wie Maximiliaan sjtorf verplaatsjde zien dochter, Margaretha van Oasteriek, de hoofsjtad nao Mechele, woa zie häör naefke Sjarel V groatbrach.
In 1515 woort Sjarel V mèt 15 jaor heersjer van Bourgogne en dus ouch van de gebiede die noe Belsj zint. Mèt 16 jaor erfde hae Sjpanje. Hae woort in de Sint-Michiel-en-Sint-Goedele oetgerope tot keuning va Sjpanje. Umdat hae gebore waor in Gent, besjouwde hae de Nederlande es zien vaderland. Hae maakde Brussel weer de hoofsjtad. Brussel kreeg ouch 'n rechbank en 't woort al gauw de belangriekste Brabantse sjtad. In 1555 goof Sjarel de Nederlande en Sjpanje aan ziene zoon Filips II. Dit waor 't begin van de Sjpaanse periode veur Brussel. D'r kaom noe eine tied van godsdeensoorloge, de Tachtigjaorige oorlog; 't waor gedoon mèt de bleujtied van Brussel.
In augustus 1695 woort Brussel door de Franse troepe van De Villeroi gebombardeerd. De Groate Mert en e groat deil van de sjtad woorte verwoes door de brand. De Mert woort daonao weer opgeboewd in baroksjtiel.
In 1789 vóng de zoagenaamde Brabantse revolutie plaatsj tege keizer Jozef II, meh de onafhankelikheid heel neet lang sjtand. Tösje 1794 en 1815 waor Belsj Frans gebied. Vanaaf 1815 kaom 't Belsj bie Nederland, ónder Willem I. In de nach van 24 op 25 augustus 1830 brook in Brussel de revolutie oet. Nao de onafhankelikheid kaome d'r väöl Franse en Wale in Brussel wone. Tot daen tied waor Brussel 'n Brabantse en Nederlandstalige sjtad gewaes. Waalse ambtenaere oet de provincies woorte aangetrokke um de administratie van Belsj te bemanne. 't Nederlands woort verbanne oet alle insjtèllinge en oet 't besjtuur.
In de neugetiènde ièw kènde Brussel 'n sjterke industrieel óntwikkeling. Onder Leopold II woorte versjillende prestigieus geboewe opgetrokke. Ouch parke en lane woorte aangelag. De sjtad greujde en ouch 't aandeil Franstalige woort groater.
In de Ièrsjte waereldoorlog woort Brussel door de Pruusje bezat. 't Vlaams activisme kaom in d'n oorlog miè op, meh nao d'n oorlog kaom d'r dan weer ein groate tegereactie in de Franse media. In 1935 woort de waereldtentoansjtèlling gehouwte op de Heizel.
In de Twiède waereldoorlog woort Belsj bezat door de Nazi-troepe. De sjtad woort in september 1944 bevriejd door de geallieerde. In 1958 woort opnuujts de waereldtentoansjtèlling in Brussel gehouwte. De "Expo 58" waor e groat succes en Brussel heel dao ein van zien bekèndste attracties, 't Atomium, aan euver.
In de jaore 60 van de twintigste ièw woort Brussel ein Europese sjtad: d'r woorte allerlei Europese insjtèllinge gevestig, woa-ónder de Europese Commissie en de Raod van de Europese Unie.
Op 22 mièrt 2016 woort de sjtad opgesjrik door twiè groate aansjlaeg.
Sjtadsgeziech |
't Centrum van Brussel haet e Vlaams en Brabants uterlik. 't Bekènds ies waal de Groate Mert mèt de gildehoezer oet de 17e ièw en 't gotisch sjtadhoes. De kathedraal Sint-Michiel en Sint-Goedele ies in de sjtiel van de Brabantse gotiek geboewd. Wiejer bezeenswaerdighede in 't centrum zint 't beeldsje van Menneke Pies (Manneken Pis), de Muntsjouwburg, de volkswiek Marolle mèt 't Justitiepaleis, de Zavel, 't Keuningsplein mèt diverse musea en 't Keuninklik Paleis.
Sjuus boete 't centrum liegke väöl hoezer in Art nouveau-sjtiel, woa-onder versjillende van de architek Victor Horta. De Nationaal Basiliek van 't Heilig Hart liek in Koekelberg. In 't Bruparck, 't terrein woa in 1958 de waereldtentoansjtèlling woort gehouwte, sjteit 't Atomium.
Transport |
Trein |
Brussel haet versjillende treinsjtasies, de belangriekste zint:
- Brussel-Zuid: de belangriekste internationaal sjtasie van Belsj
- Brussel-Kapellekerk
- Brussel-Centraal
- Brussel-Congres
- Brussel-Noord
Waeg |
Dao zint drie róndwaeg um Brussel: de Ring róndum 't Brussels Gewes (de sjnelwaeg: R0), de groate rink um de neugetièn gemeintes van Brussel en de kleine rink dae de sjtadsmoer oet de 14e en 15e ièw volg.
Metro en tram |
De metro van Brussel haet 68 sjtasies en twiè liene. Wiejer rieje d'r ouch trams in Brussel.
Bekènde inweunersj |
Goedele van Brussel, petroanheilige van de sjtad
Jacques Brel, zenger en componis
Hergé, de sjtripteikenaer van Kuifje
Victor Horta, architek
Jean Thielemans, ouch waal Toots Thielemans, muzikant
 | |
|---|---|
Anderlech · Brussel-Sjtad · Elsene · Etterbeek · Evere · Ganshoren · Jette · Koekelberg · Oudergem · Schaarbeek · Sint-Agatha-Berchem · Sint-Gillis · Sint-Jans-Molenbeek · Sint-Joost-ten-Node · Sint-Lambrechts-Woluwe · Sint-Pieters-Woluwe · Ukkel · Vorst · Watermaal-Bosvoorde | |
Categorieë:
- Gesjreve in 't Valkebergs
- Brussels Hoofsjtaejelik Gewes
- Huidsjtaej
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.032","walltime":"0.044","ppvisitednodes":"value":113,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":1000,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":20,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":2,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":0,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 5.329 1 -total"," 51.42% 2.740 1 Sjabloon:GemeintesBHG"," 45.84% 2.443 1 Sjabloon:Dialek"],"cachereport":"origin":"mw1262","timestamp":"20190407030201","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"Brussel","url":"https://li.wikipedia.org/wiki/Brussel","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q239","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q239","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2005-03-15T22:44:01Z","dateModified":"2018-09-01T11:50:14Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/57/Stadhuisbrussel.jpg"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":150,"wgHostname":"mw1250"););
