დასავლეთ რომის იმპერია სექციების სია ისტორია | საბოლოო დაშლის შემდგომ | რომის დაცემა | ლიტერატურა | სანავიგაციო მენიურ
რომი
ლათ.რომის იმპერიისდიოკლეტიანეს285აღმოსავლეთ რომის იმპერიაბიზანტიის იმპერიისრომის იმპერიისIII საუკუნის კრიზისად260274284დიოკლეტიანემაქსიმიანესტეტრარქია305დიოკლეტიანემაქსიმიანეკონსტანტინე დიდმა324337იულიანე362363თეოდოსიუს I394395395ჰონორიუსსაღმოსავლეთიარკადიუსს395მედიოლანუმშიმილანი402მედიოლანუმსვესტგუთებმაჰონორიუსმარავენაშიჰონორიუსივანდალისტილიხონი408410ვესტგუთებმაალარიხ Iიოანემგალა პლაციდიაჰონორიუსთანკონსტანტინოპოლშიბიზანტიისთეოდოსიუს IIთეოდოსიუს IIვალენტინიანე IIIიოანეაეტიუსსჰუნებისათვისიოანესგალა პლაციდიასვალენტინიანე IIIგალა პლაციდიააეტიუსიაეტიუსის451კატალაუნისსაფრანგეთისრომელებმაჰუნიატილას455რომსვანდალებირავენაში468ბასილისკოსისბიზანტიისბიზანტია4764 სექტემბერსფედერატებისოდოაკრმარავენარომულუს ავგუსტულუსიანტიკური ხანისშუა საუკუნეების
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
დასავლეთ რომის იმპერია
Jump to navigation
Jump to search
რომის იმპერია | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 რომის იმპერიის დაყოფა თეოდოსიუს I სიკვდილის შემდეგ, 395 წელს | |||||||
დედაქალაქი | მედიოლანუმი (286–402) რავენა (402–476) | ||||||
ენა | ლათინური | ||||||
რელიგია | ქრისტიანობა | ||||||
მმართველობის ფორმა | იმპერია | ||||||
დასავლეთ რომის იმპერია (ლათ. Imperium Romanum Occidentale) — რომის იმპერიის დასავლეთი ნაწილის დასახელება იმპერატორ დიოკლეტიანეს მიერ 285 წელს ჩატარებული რეფორმის შემდგომ. მეორე ნაწილს ეწოდებოდა აღმოსავლეთ რომის იმპერია, რომელიც გვიანდელ ისტორიოგრაფიაში ცნობილია ბიზანტიის იმპერიის სახელით.
სექციების სია
1 ისტორია
2 საბოლოო დაშლის შემდგომ
3 რომის დაცემა
4 ლიტერატურა
ისტორია |
რომის იმპერიის ისტორიაში III საუკუნის კრიზისად წოდებულ პერიოდში იმპერია ხანმოკლე პერიოდით (260-274 წწ.) დაიშალა რამდენიმე ნაწილად. მართალია მოხერხდა იმპერიის გაერთიანება, მაგრამ, მმართველობის არასაკმარისი სიძლიერის გამო, დაშლის საშიშროება ისევ არსებობდა. ასეთ ვითარებაში 284 წელს იმპერიის ტახტზე ავიდა დიოკლეტიანე, რომელიც ხედავდა, რომ ამხელა იმპერიას მარტო ვერ მართავდა და იმპერია ორად გაყო, თვითონ აღმოსავლეთ ნაწილს მართავდა, ხოლო დასავლეთი ნაწილი გადასცა მეორე იმპერატორს მაქსიმიანეს. რეფორმის მიხედვით, იმპერატორი, ამავე დროს, ირჩევდა თანაშემწეს კეისრის ტიტულით, ხოლო თვითონ ავგუსტუსის ტიტული ჰქონდა. ქვეყანას ფაქტობრივად მართავდა ოთხი იმპერატორი. და მმართველობის ასეთ ფორმას ტეტრარქია ეწოდა. 305 წელს დიოკლეტიანე და მაქსიმიანე გადადგნენ. ხოლო მათი თანაშემწეები კი ავგუსტუსები გახდნენ, მათ ამის შემდეგ აირჩიეს თანაშემწე კეისარი იმპერატორები. თუმცა, მათ შორის თანხმობა დიდხანს არ გაგრძელებულა. უთანხმოება გადაიზარდა შეიარაღებულ დაპირისპირებაში, რომელშიც საბოლოოდ გაიმარჯვა კონსტანტინე დიდმა და 324 წლიდან სიკვდილამდე, 337 წლამდე, იმპერიას ერთპიროვნულად განაგებდა. ასევე, ერთპიროვნულად განაგებდა იმპერიას იულიანე (362-363 წწ.) და თეოდოსიუს I (394-395 წწ.). თეოდოსიუს I-ს სიკვდილის შემდგომ 395 წელს, მისი ანდერძის თანახმად იმპერიის დასავლეთი ნაწილი ერგო მის უმცროს ვაჟს ჰონორიუსს, ხოლო აღმოსავლეთი - უფროს ვაჟს არკადიუსს. ეს თარიღი ითვლება იმპერიის საბოლოო დაშლის თარიღად.
საბოლოო დაშლის შემდგომ |
395 წლის შემდეგ იმპერიის ორივე ნაწილი დამოუკიდებლად ებრძოდა საკუთარ პრობლემებს. მათ ერთმანეთისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი დახმარება არ გაუწევიათ. ამ დროისთვის იმპერიის დედაქალაქი უკვე გადატანილი იყო მედიოლანუმში, დღევანდელი მილანი. 402 წელს მედიოლანუმს ალყა შემოარტყეს ვესტგუთებმა, რის გამოც ჰონორიუსმა დედაქალაქი გადაიტანა რავენაში. რამდენადაც ჰონორიუსი მცირეწლოვანი იყო, იმპერიას ფაქტობრივად განაგებდა ნახევრად ვანდალი მხედართმთავარი სტილიხონი. სტილიხონი გარდაიცვალა 408 წელს. 410 წელს რომი აიღეს და გაძარცვეს ვესტგუთებმა მათი მეფის ალარიხ I-ის წინამძღოლობით. ჰონორიუსის სიკვდილის შემდგომ ტახტის უზურპირება მოახდინა იოანემ, გალა პლაციდია ამ დროისთვის, ძმასთან ჰონორიუსთან უთანხმოების გამო, მის შვილებთან ერთად, იმყოფებოდა კონსტანტინოპოლში ძმისშვილთან ბიზანტიის იმპერატორ თეოდოსიუს II-სთან. თეოდოსიუს II -მ რომის იმპერატორად გამოაცხადა გალა პლაციდიას ვაჟი ვალენტინიანე III. იოანე-მ მხედართმთავარ აეტიუსს დაავალა, რომ ჰუნებისათვის მემართა დასახმარებლად. მანაც წამოიყვანა 60000-ათასიანი ჰუნების ლაშქარი, თუმცა ბიზანტიელებმა დაამარცხეს იოანეს ჯარი და ტახტზე აიყვანეს გალა პლაციდიას მცირეწლოვანი ვაჟი ვალენტინიანე III. რეგენტად კი დაინიშნა გალა პლაციდია. ამის შემდეგ აეტიუსი შეირიგა გალა პლაციდიამ და ის გახდა იმპერიის პირველი მხედართმთავარი. აეტიუსის მეთაურობით 451 წელს, კატალაუნის ველზე, დღევანდელი საფრანგეთის ტერიტორიაზე, რომელებმა დაამარცხეს ჰუნი ატილას მრავალრიცხვოვანი არმია. ეს იყო რომაელების მიერ მოგებული უკანასკნელი დიდი ომი.
რომის დაცემა |
455 წელს რომს იღებენ ვანდალები, რომლებიც 12 დღის განმავლობაში უმოწყალოდ არბევენ და ძარცვავენ ქალაქს, ხოცავენ მოსახლეობას. მთელი იმპერია ქაოსმა მოიცვა. რავენაში მყოფი იმპერატორების ძალაუფლება ამ ქალაქის კედლებს არ სცილდებოდა. 468 წელს ბასილისკოსის უნიათობის გამო ვანდლებთან ომში აფრიკის სანაპიროებთან კატასტროფა განიცადა ბიზანტიის არმიამ. დაკარგა 100000-მდე მეომარი. ბიზანტია დიდი სურვილის მიუხედავად ვერ ეხმარებოდა დასავლეთის იმპერიას. ამ პირობებში 476 წლის 4 სექტემბერს ფედერატების ერთ-ერთმა ლიდერმა ოდოაკრმა დაიკავა რავენა და აიძულა იმპერატორი რომულუს ავგუსტულუსი ტახტიდან გადამდგარიყო და თვითონ თავი გამოაცხადა იტალიის მეფედ. ეს თარიღი ითვლება ანტიკური ხანის დასასრულად და შუა საუკუნეების დასაწყისად.
ლიტერატურა |
- რ. გორგაძე, მ. სოხაძე. ძველი მსოფლიოს ისტორიის ენციკლოპედია, ქართული გამოცემა, ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა, თბილისი 2006 წ. გვ. 345-350
- ვ. ასათიანი, ბიზანტიური ცივილიზაცია, თბილისი, 2006 წ. გვ. 9-10.
| |||||||||||
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- რომი
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.160","walltime":"0.209","ppvisitednodes":"value":1136,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":56823,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":34413,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":10,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":0,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 96.134 1 -total"," 61.10% 58.741 1 თარგი:იმპერიები"," 56.19% 54.022 1 თარგი:ნავდაფა"," 29.59% 28.449 1 თარგი:ინფოდაფა_ყოფილი_ქვეყანა"," 8.97% 8.625 1 თარგი:Lang-la"," 8.43% 8.108 1 თარგი:1_cell_table_row"," 7.65% 7.359 1 თარგი:Tnavbar"," 5.80% 5.572 1 თარგი:LangWithName"," 4.28% 4.118 1 თარგი:!-"," 4.14% 3.978 78 თარგი:·w"],"cachereport":"origin":"mw1261","timestamp":"20190307153633","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10d3u10d0u10e1u10d0u10d5u10dau10d4u10d7 u10e0u10ddu10dbu10d8u10e1 u10d8u10dbu10deu10d4u10e0u10d8u10d0","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%97_%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q42834","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q42834","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2011-01-08T17:27:08Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Theodosius_I%27s_empire.png"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":120,"wgHostname":"mw1256"););
