ადის-აბება სექციების სია ისტორია | კლიმატი | მთავრობა | ადმინისტრაციული დაყოფა | დემოგრაფია | ეკონომიკა | განათლება | ღირსშესანიშნაობები | დამეგობრებული ქალაქები | იხილეთ აგრეთვე | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუ9°01′38″ ჩ. გ. 38°44′13″ ა. გ. / 9.02722° ჩ. გ. 38.73694° ა. გ. / 9.02722; 38.73694ქალაქ ადის-აბებას ადმინისტრაციაAddis Ababa City CouncilGlobal Integrity Report: EthiopiaIntroduction to Addis AbabaHotels in Addis AbabaSupport for Mayor's overhaul of Addis AbabaDawn in AddisInteractive City Map and Business FinderFederal Demographic Republic of Ethiopia Central Statistical Agency – Population Projection of Ethiopia for All Regions At Wereda Level from 2014 – 20172011 National StatisticsAddis Ketema page (Addis Ababa website)Akaky Kaliti page (Addis Ababa website)Arada page (Addis Ababa website)Bole page (Addis Ababa website)Gullele page (Addis Ababa website)Kirkos page (Addis Ababa website)Kolfe Keranio page (Addis Ababa website)Lideta page (Addis Ababa website)Nifas Silk-Lafto page (Addis Ababa website)Yeka page (Addis Ababa website)ეთიოპიის ცენტრალური სტატისტიკური სააგენტოს ოფიციალური შეფასება 2012 წლის 1 ივლისისათვისThe Federal Democratic Republic of Ethiopia — Addis Ababa. Administrative units.Sub-Saharan Africa gets its first metroקשריםקשרים בין-לאומיים של העיר באר-שבעრრ
აბუჯანიგერიაადის-აბებაეთიოპიააკრაგანაალჟირიალჟირიანტანანარივუმადაგასკარიასმერაერიტრეაბამაკომალიბანგიცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკაბანჯულიგამბიაბისაუგვინეა-ბისაუბლუმფონტეინისარბრაზავილიკონგობუჟუმბურაბურუნდიგაბორონებოტსვანადაკარისენეგალიდოდომატანზანიავინდჰუკინამიბიავიქტორიასეიშელის კუნძულებიიამუსუკროკოტ-დ’ივუარიიაუნდეკამერუნიკაიროეგვიპტეკამპალაუგანდაკეიპტაუნისარკიგალირუანდაკინშასაკონგოს დრკონაკრიგვინეალიბრევილიგაბონილილონგვემალავილობამბასვაზილენდილომეტოგოლუანდაანგოლალუსაკაზამბიამალაბოეკვატორული გვინეამამუცუმაიოტამაპუტუმოზამბიკიმასერულესოთომბაბანესვაზილენდიმოგადიშოსომალიმონროვიალიბერიამორონიკომორინაირობიკენიანიამეინიგერინუაქშოტიმავრიტანიანჯამენაჩადიპორტ-ლუიმავრიკიპორტო-ნოვობენინიპრაიაკაბო-ვერდეპრეტორიასარრაბატიმაროკოსან-ტომესან-ტომე და პრინსიპისენ-დენირეიუნიონიტრიპოლილიბიატუნისიტუნისიუაგადუგუბურკინა-ფასოფრიტაუნისიერა-ლეონეხარტუმისუდანიჯეიმზტაუნიწმინდა ელენეს კუნძულიჯიბუტიჯიბუტიჯუბასამხრეთი სუდანიჰარარეზიმბაბვე
ეთიოპიის ქალაქებიაფრიკის დედაქალაქები
ამჰ.ეთიოპიის2014აფრიკის კავშირის2002აფრიკის ერთობის ორგანიზაციის1886მენელიკ IIტაიტუ ბეტულისამჰარებიორომოებიტიგრაისომალელებიმიაფიზიტებიმუსულმანებიებრაელებიმართლმადიდებელი ქრისტიანებიპროტესტანტებიზღვის დონიდანბოლეს საერთაშორისო აეროპორტიენტოტოსმენელიკ IIორომოს ენაზეშოას სამეფოსმეფეეკლესიისდედაქალაქისევკალიპტების1936ომის1941იტალიის აღმოსავლეთ აფრიკისეთიოპელიბრიტანელთაჯარისაიტალიისჰაილე სელასიე Iაფრიკისგაერთიანებული ერების ორგანიზაციისაფრიკის ერთობის ორგანიზაციააფრიკის კავშირიაღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესიებისქარებისეკვატორთანუდაბნოსბუჩქნარითბალახითდირე-დაუაარკებე ოკუბაიინგლ.ბერჰან ნეგესდირიბა კუმაინგლ.კუმა დემეკსაინგლ.ეთიოპიის ცენტრალური სტატისტიკური სააგენტოსამჰარებიორომოებიგურაგელებიტიგრაიმიაფიზიტებიმუსულმანებიპროტესტანტებიკათოლიკებიეკონომიკურიეთიოპიელებისაფრიკისსასტუმროებისტრანსპორტიავტობუსებისაგანრუსეთთანმეტროტრამიბოლეს საერთაშორისო აეროპორტილიდეტასაეროპორტითვითმფრინავებისათვისსარკინიგზოჯიბუტისთანდირე-დაუასთანადის-აბების უნივერსიტეტიდებრე-ზეიტშიეთიოპიური გამოკვლევების ინსტიტუტიმუზეუმიეთიოპიის ეროვნულ მუზეუმშილუსისეთიოპიის ეროვნული ბიბლიოთეკაადის-აბების მუზეუმიეთიოპიის მუზეუმიარქიტექტურულიწმინდა გიორგის ტაძრისწმინდა სამების ტაძარშიჰაილე სელასიე Iწმინდა ოჯახის ტაძარიმეჩეთიანვარიალექსანდრე პუშკინისპაპის (დედის მხრიდან) მამაადის-მერკატოსიტალიელებისადის-აბების სტადიონიაფრიკის ჩემპიონატი მძლეოსნობაში
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შემქნით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ადის-აბება
Jump to navigation
Jump to search
| ქალაქი | ||
|---|---|---|
ადის-აბება ამჰ. አዲስ አበባ ორომო Finfinne | ||
 | ||
| ქვეყანა |  ეთიოპია | |
| კოორდინატები | 9°01′38″ ჩ. გ. 38°44′13″ ა. გ. / 9.02722° ჩ. გ. 38.73694° ა. გ. / 9.02722; 38.73694 | |
| ქალაქის მერი | დირიბა კუმა | |
| დაარსდა | 1886 | |
| ადრეული სახელები | ფინფინი | |
| ფართობი | 526.99 კმ² | |
| ცენტრის სიმაღლე | 2,355±1 მეტრი | |
| მოსახლეობა | 3,041,002 (2012) | |
| სასაათო სარტყელი | UTC+3 და აღმოსავლეთ აფრიკული დრო | |
| სატელეფონო კოდი | 11 | |
| ოფიციალური საიტი | http://www.addisababacity.gov.et/ | |
| ||
ადის-აბება ვიკისაწყობში | ||
ადის-აბება (ამჰ. አዲስ አበባ) — ეთიოპიის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი. 2014 წლის მონაცემების მიხედვით ამ ტერიტორიაზე ცხოვრობდა 3 194 999 კაცი[1]. ფართობი — 526,99 კმ²[2] ადის-აბებას ეთიოპიაში განსაკუთრებული ადმინისტრაციული სტატუსი აქვს მინიჭებული. სწორედ ამ ქალაქშია აფრიკის კავშირის ადმინისტრაციის შენობა, აქვე 2002 წლამდე არსებობდა მისი წინამორბედის — აფრიკის ერთობის ორგანიზაციის შტაბ-ბინაც. სწორედ ამიტომ, ხშირად ადის-აბებას „აფრიკის პოლიტიკურ დედაქალაქს“ ან „აფრიკის პარიზსაც“ უწოდებენ.
ქალაქი დაარსდა 1886 წელს იმპერატორ მენელიკ II-ის მმართველობის პერიოდში, მისი მეუღლის ტაიტუ ბეტულის თხოვნით.
ქალაქში ცხოვრობს მრავალი ეროვნების მოსახლეობა ეთიოპიის სხვადასხვა რეგიონებიდან: ამჰარები, ორომოები, ტიგრაი, სომალელები და ბევრი სხვები. ასევე მდიდარია მოსახლეობის კონფესიული შემადგენლობა, აქ ცხოვრობენ მიაფიზიტები, მუსულმანები, ებრაელები, მართლმადიდებელი ქრისტიანები, პროტესტანტები და ტრადიციული აფრიკული სარწმუნოების მიმდევრები.
ადის-აბება — ეს ერთ-ერთი ყველაზე უფრო მაღალმთიანი დედაქალაქია მსოფლიოში. ქალაქის ყველაზე დაბალი წერტილი მდებარეობს ქალაქის სამხრეთში, ზღვის დონიდან — 2326 მეტრ სიმაღლეზე, სადაც იმყოფება ბოლეს საერთაშორისო აეროპორტი. ყველაზე მაღალი წერტილი მდებარეობს ქალაქის ჩრდილოეთში, ზღვის დონიდან — 3000 მეტრ სიმაღლეზე, ენტოტოს მთაზე.
სექციების სია
1 ისტორია
2 კლიმატი
3 მთავრობა
4 ადმინისტრაციული დაყოფა
5 დემოგრაფია
6 ეკონომიკა
6.1 ტრანსპორტი
7 განათლება
8 ღირსშესანიშნაობები
9 დამეგობრებული ქალაქები
10 იხილეთ აგრეთვე
11 რესურსები ინტერნეტში
12 სქოლიო
ისტორია |
ადის-აბება დაარსდა ეთიოპიის იმპერატორ მენელიკ II-ის დროს. ქალაქის პირველი სახელწოდება იყო ფინფინი, რაც ორომოს ენაზე ნიშნავს «ცხელ წყაროებს». მენელიკ II, რომელიც ამ დროს იყო შოას სამეფოს მეფე, ენტოტოს მთის შემოგარენს თვლიდა გამოსადეგ ბაზად სამხედრო ოპერაციებისთვის მისი სამეფოს სამხრეთში. 1879 წელს ის ეწვია ამ რაიონში ცნობილი შუა საუკუნეების ქალაქის და ეკლესიის ნანგრევებს. ამ რეგიონისადმი მისი ინტერესი გაიზარდა მას შემდეგ, როდესაც მენელიკ II-ის მეუღლე ტაიტუ ბეტულმა დაიწყო ეკლესიის მშენებლობა ენტოტოს მთაზე. მაგრამ ბუნებრივმა პირობებმა მას ხელი შეუშალა აეშენებინა ქალაქი მთასთან უშუალო სიახლოვეს. 1886 წელს მშენებლობა დაიწყო მთიდან სამხრეთში.
პირველად ტაიტუ ბეტულმა ააშენა სახლი თავისთვის ფილუოჰის მინერალური წყაროების შემოგარენში, სადაც მას და სამეფო სასამართლოს წევრებს უყვარდათ მინერალური აბაზანების მიღება. სხვა გამორჩეული ადამიანები სახლდებოდნენ ტაიტუ ბეტულის სახლის გვერდით. როდესაც დასახლება გაფართოვდა, მენელიკ II-მ გადააკეთა ტაიტუ ბეტულის სახლი სასახლედ, სადაც დღეისათვის მდებარეობს ეთიოპიის მთავრობა. თანამედროვე დასახელება — ადის-აბება ამჰარული ენიდან თარგმანში ნიშნავს "ახალ ყვავილს". ეთიოპიის დედაქალაქის ტიტული ქალაქმა მიიღო, როდესაც მენელიკ II გახდა ეთიოპიის იმპერატორი. დღემდე შესაძლებელია მენელიკ II-ის მიერ დარგული ევკალიპტების დანახვა ქალაქის ქუჩების გასწვრივ.
1936 წლის 5 მაისს იტალიამ ეთიოპიასთან წარმოებული ომის შედეგად შეძლო ქალაქის დაკავება. 1936-1941 წლებში ადის-აბება წარმოადგენდა იტალიის აღმოსავლეთ აფრიკის ადმინისტრაციულ ცენტრს. ამ პერიოდის განმავლობაში დაახლოებით მილიონი ეთიოპელი დაიღუპა. 1941 წელს ბრიტანელთა ჯარისა და ეთიოპიელი აჯანყებულების იტალიის არმიაზე გამარჯვების შემდეგ ეთიოპიაში იმპერატორი ჰაილე სელასიე I დაბრუნდა დედაქალაქში და უმალვე დაიწყო მუშაობა ქალაქის აღდგენაზე.
1958 წლიდან ადის-აბებაში განლაგებულია აფრიკის შესახებ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ეკონომიკური კომისიის რეზიდენცია. 1963 წელს ჰაილე სელასიე I-ის დახმარებით შეიქმნა აფრიკის ერთობის ორგანიზაცია, რომლის შტაბ-ბინა მდებარეობს ადის-აბებაში. 2002 წელს აფრიკის ერთობის ორგანიზაცია გაუქმდა, ხოლო მის მაგივრად შეიქმნა აფრიკის კავშირი შტაბ-ბინით ადის-აბებაში. 1965 წელს ქალაქში ჩატარდა აღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესიების საბჭო.
კლიმატი |
ქალაქი განიცდის მთელ რიგი რთული კლიმატური კომპლექსების მოვლენებს, რადგანაც მდებარეობს მაღალმთიან ზონაში. სიმაღლეზე დამოკიდებულებისა და ჭარბი ქარების გამო ტემპერატურა შეიძლება განსხვავდებოდეს 10 °C-ით. საერთოდ მთელი წლის განმავლობაში არსებული ტემპერატურა დაახლოებით ერთნაირია, მკვეთრი რყევების გარეშე. თვის საშუალო ტემპერატურა მერყეობს +16 °C-დან +19 °C-მდე წლის დროზე დამოკიდებულებით. ეკვატორთან ახლოს მდებარეობა უზრუნველყოფს საკმაო სითბოს, მიუხედავად მაღალმთიანი მდებარეობისა. მცენარეულობა ქალაქის ფარგლებში საკმაოდ ღარიბია, წარმოდგენილია უდაბნოს და ნახევარუდაბნოს ბუჩქნარით და ბალახით. ტემპერატურის რყევა წლის განმავლობაში პრაქტიკულად არ შეინიშნება. ქალაქში არ არსებობს მხუთავი სიცხე და თითქმის არ არსებობს სიცივე, საკმაოდ იშვიათობაა — ყინვები.
მთავრობა |
ეთიოპიის 1995 წლის კონსტიტუციის თანახმად, ადის-აბება ფედერალური დაქვემდებარების ორი ქალაქიდან ერთ-ერთია (მეორე ქალაქია — დირე-დაუა). მანამდელი ადმინისტრაციული დაყოფის ფარგლებში ქალაქის ხელისუფლებას ჰქონდა რეგიონალური სტატუსი.
ქალაქის ხელისუფლება შედგება მერისაგან, რომელიც აღმასრულებელ ხელისუფლებას განაგებს და ქალაქის საბჭოსაგან, რომელიც საკანონმდებლო ხელისუფლებას წარმოადგენს. ამას გარდა, ქალაქი ემორჩილება ფედერალურ კანონებს. ქალაქის საბჭოს წევრები ირჩევა პირდაპირი არჩევით ქალაქის მოსახლეობის მიერ, მერს ირჩევს ქალაქის საბჭო თავისი წევრების შემადგენლობიდან. უფლებამოსილების მოქმედების ვადაა — 5 წელი. ამასთან ფედერალურ მთავრობას უფლება აქვს გააუქმოს ქალაქის საბჭო და დანიშნოს დროებითი მმართველობა მომავალ არჩევნებამდე. ქალაქის მერს ემორჩილება ადმინისტრაცია სიტი-მენეჯერის მეთაურობით და მის შემადგენლობაში შემავალი სხვადასხვა დეპარტამენტები.
2003 წლიდან 2005 წლის მაისამდე ქალაქის მერი იყო არკებე ოკუბაი (ინგლ. Arkabe Oqubay). 2005 წლის 31 მაისს ის დასახელდა «2005 წლის აფრიკულ მერად». ზუსტად იმ დროს მან უფლებამოსილება გადასცა ახალ მერ — ბერჰან ნეგეს. დღეისათვის ქალაქის მერია დირიბა კუმა (ინგლ. Diriba Kuma), რომელმაც ამ პოსტზე შეცვალა კუმა დემეკსა (ინგლ. Kuma Demeksa).
ადმინისტრაციული დაყოფა |
ადის-აბების რაიონების რუკა
ქალაქი დაყოფილია 10 რაიონად.
| № | რაიონი | ფართობი, კმ² | მოსახლეობა, ად. 2011 წ. | სიმჭიდროვე, ად./კმ² | რუკა |
|---|---|---|---|---|---|
1 | ადის კეტემა[3] | 7,41 | 271 644 | 36 659,1 |  |
2 | აკაკი კალიტი[4] | 118,08 | 195 273 | 1653,7 |  |
3 | არადა[5] | 9,91 | 225 999 | 23 000 |  |
4 | ბოლე[6] | 122,08 | 328 900 | 2694,1 |  |
5 | გულელე[7] | 30,18 | 284 865 | 9438,9 |  |
6 | კირკოსი[8] | 14,62 | 235 441 | 16 104 |  |
7 | კოლფე კერანიო[9] | 61,25 | 546 219 | 7448,5 |  |
8 | ლიდეტა[10] | 9,18 | 214 769 | 23 000 |  |
9 | ნიფას სილკ-ლაფტო[11] | 68,30 | 335 740 | 4915,7 |  |
10 | იეკა[12] | 85,46 | 337 575 | 3950,1 |  |
დემოგრაფია |
ადის-აბების ხედი კოსმოსიდან
2012 წელს გამოქვეყნებული ეთიოპიის ცენტრალური სტატისტიკური სააგენტოს მონაცემებზე დაყრდნობით, ადის-აბების მოსახლეობას შეადგენდა 3 041 002 ადამიანი, მათგან 1 449 002 იყო მამაკაცი და 1 592 000 ქალი[13]. დღეისათვის ადის-აბების ტერიტორიაზე არ არსებობს სოფლის რაიონები, ამიტომ მოსახლეობის 100 % — ქალაქელია. აქ ცხოვრობს ეთიოპიის მთელი ქალაქის მოსახლეობის 23 %. ქალაქის ფართობია — 526,99 კმ² და მოსახლეობის სიმჭიდროვე შეადგენს 5770,5 ად./კმ²-ზე. ქალაქი დაყოფილია 10 ადმინისტრაციულ რაიონად, ყველაზე მჭიდროდ დასახლებულ რაიონში (ადის-კეტემა) მოსახლეობის სიმჭიდროვე შეადგენს 38 255,3 ად./კმ²-ს, ხოლო ყველაზე მეჩხერად დასახლებულ რაიონში (აკაკი-კალიტი) — 1704,1 ად./კმ²-ს.
უკანასკნელი მოსახლეობის აღწერის შემდეგ, რომელიც ჩატარდა ეთიოპიაში 2007 წელს, ადის-აბების მოსახლეობა გაიზარდა 300 000 ადამიანზე მეტით. 2007 წელს დედაქალაქის მოსახლეობამ შეადგინა 2 738 248 ადამიანი[14].
დედაქალაქში ცხოვრობს ბევრი ეროვნების წარმომადგენელი. მათ შორის გამოიყოფა: ამჰარები — მოსახლეობის 48,3 %, ორომოები — 19,2 %, გურაგელები — 17,5 %, ტიგრაი — 7,6 %. კონფესიების მიხედვით: მიაფიზიტები შეადგენენ მოსახლეობის 82 %-ს, მუსულმანები — 12,7 %-ს, პროტესტანტები — 3,9 %-ს, კათოლიკები — 0,8 %-ს.
ადის-აბების მოსახლეობის რაოდენობის დინამიკა:
- 1900 წელი — 80 000 მაცხოვრებელი;
- 1958 წელი — 400 000 მაცხოვრებელი;
- 1968 წელი — 664 000 მაცხოვრებელი;
- 2002 წელი — 1 700 000 მაცხოვრებელი;
- 2012 წელი — 3 041 002 მაცხოვრებელი[13];
ეკონომიკა |
ადის-აბებაში მოქმედებს მრავალფეროვანი ეკონომიკური სისტემა. ფედერალური მთავრობის ოფიციალური სტატისტიკის თანახმად, დაახლოებით 119 197 ადამიანი დაკავებულია ვაჭრობაში და კომერციაში, 113 977 ადამიანი — წარმოებაში, 80 391 ადამიანს აქვს საკუთარი მეურნეობა, 71 186 ადამიანი დაკავებულია ადმინისტრაციაში, 50 538 ადამიანი — ტრანსპორტში და კომუნიკაციებში, 42 514 ადამიანი — სოციალური უზრუნველყოფის სფეროში, 32 685 ადამიანი დაკავებულია სასტუმროების მეურნეობაში და ტურიზმში, ხოლო 16 602 ადამიანი მუშაობს სოფლის მეურნეობაში.
ღარიბი ეთიოპიელების უმრავლესობა სოფლის რაიონებიდან ჩამოდის ადის-აბებაში სამუშაოს მოსაძებნად და ავსებენ ეთიოპიის დედაქალაქის ქუჩებს. თუმცა ბოლო დროს ღარიბების უმრავლესობა შემცირდა მათი განათლების და სამუშაოთი უზრუნველყოფის გამო. დღეისათვის ადის-აბება შავი აფრიკის შედარებით სუფთა და უსაფრთხო ქალაქია, სადაც ყველაზე უფრო მეტად გავრცელებულია ისეთი დანაშაულები, როგორიცაა თაღლითობა, მცირე ქურდობა და ჩანთებიდან ქურდობა.
ბოლო დროს იზრდება მაღალი შენობების და ძვირი სასტუმროების რაოდენობა. მიმდინარეობს სავაჭრო ცენტრების და გასართობი კლუბების მშენებლობა. ადის-აბებას სულ უფრო ხშირად ეძახიან «აფრიკის საკურორტო დედაქალაქს».
ტრანსპორტი |
ადის-აბება წარმოადგენს ეთიოპიის ადმინისტრაციულ, პოლიტიკურ და კულტურულ ცენტრს. ქალაქში განვითარებულია ტრანსპორტი.
საზოგადოებრივი ტრანსპორტი შედგება ავტობუსებისაგან და ლურჯი ან თეთრი ფერის სამარშრუტო ტაქსებისაგან. სამარშრუტო ტაქსები ეს, როგორც წესი, მიკროავტობუსებია, რომელთა ტევადობა დაახლოებით 12 მგზავრია. თითოეულ სამარშრუტო ტაქსში იმყოფება კონდუქტორი, რომელიც კრეფავს მგზავრობის ღირებულების საფასურს.
2008 წლის დასაწყისში რუსეთთან თანამშრომლობის გზით იგეგმებოდა პირველი სატროლეიბუსო მარშრუტის — გეოროდისი-ადისუ გებეას გახსნა. ამ მარშრუტის მშენებლობა გაუქმდა, სამაგიეროდ 2015 წლის სექტემბერში აშენდა ადის-აბების მეტროტრამი[15].
ბოლეს საერთაშორისო აეროპორტი ემსახურება ადის-აბებას და ახლომდებარე ქალაქებს, ასრულებს მრავალ საერთაშორისო რეისს და ქვეყნის მთავარი საჰაერო ჭიშკარია. 2003 წელს აქ გაიხსნა ახალი საერთაშორისო სამგზავრო ტერმინალი — აფრიკაში ერთ-ერთი ყველაზე უფრო თანამედროვე. ქალაქის დასავლეთით მდებარეობს ლიდეტას ძველი აეროპორტი, რომელიც დღეისათვის გამოიყენება სამხედრო მიზნებისათვის და მცირე თვითმფრინავებისათვის.
ქალაქს ასევე აქვს სარკინიგზო კავშირი ჯიბუტისთან და დირე-დაუასთან. სარკინიგზო სადგური აშენებულია მხატვრულ ფრანგულ სტილში.
განათლება |
ადის-აბების უნივერსიტეტი გაიხსნა 1950 წელს და პირველად ატარებდა ადის-აბების საუნივერსიტეტო კოლეჯის სახელს. 1962 წელს მას სახელად ეწოდა ადის-აბების უნივერსიტეტი. აქ მდებარეობს 6 საუნივერსიტეტო ქალაქი და 1 კამპუსი მდებარეობს ქალაქ დებრე-ზეიტში. ეთიოპიის ბევრ ქალაქში ასევე მდებარეობენ ამ უნივერსიტეტის ფილიალები.
ადის-აბებაში მდებარეობს ეთიოპიური გამოკვლევების ინსტიტუტი და ეთნოგრაფიული მუზეუმი. ასევე არსებობს ბევრი კერძო კოლეჯი.
ღირსშესანიშნაობები |
ადის-აბების თეატრი
ეთიოპიის ეროვნულ მუზეუმში ინახება ლუსის — ავსტრალოპითეკის თაბაშირის ასლი, რომელიც ნაპოვნია ეთიოპიის ტერიტორიაზე. დღეისათვის ეს უძველესი ადამიანია, ვისი ნარჩენებიც დღეისათვის არის ნაპოვნი.
აქ ასევე მდებარეობს ეთიოპიის ეროვნული ბიბლიოთეკა და ეთნოგრაფიული მუზეუმი, ადის-აბების მუზეუმი, ეთიოპიის მუზეუმი და ბუნებრივი ისტორიის მუზეუმი. მდიდარი კოლექციები მდებარეობს რკინიგზის და ფოსტის მუზეუმებში.
ქალაქი განსაკუთრებული არქიტექტურული სტილით გამოირჩევა, აღსანიშნავია წმინდა გიორგის ტაძრის შენობა, დაარსებული 1896 წელს. წმინდა სამების ტაძარში იმყოფება იმპერატორ ჰაილე სელასიე I-ის საფლავი. ყველაზე დიდი კათოლიკური ტაძარია წმინდა ოჯახის ტაძარი. აქ მდებარეობს ეთიოპიაში ყველაზე დიდი მეჩეთი — ანვარი.
ქალაქის ცენტრში დგას ალექსანდრე პუშკინის მონუმენტი, რომლის პაპის (დედის მხრიდან) მამა სავარაუდოდ ეთიოპიიდან იყო.
ქალაქის სხვა ღირსშესანიშნაობაა — ადის-მერკატოს ბაზარი, რომელიც იტალიელების ბატონობის პერიოდში დაარსდა ეთიოპიაში.
ყველაზე დიდი სპორტული ნაგებობაა — ადის-აბების სტადიონი, სადაც 2008 წელს გაიმართა აფრიკის ჩემპიონატი მძლეოსნობაში.
დამეგობრებული ქალაქები |
|
|
ბეერ-შევა, ისრაელი, 2004 წელი[16]
პეკინი, ჩინეთი, 2006 წელი
ჩხუნჩხონი, სამხრეთი კორეა
ლაიფციგი, გერმანია, 2004 წელი
სან-ფრანცისკო, აშშ
იოჰანესბურგი, სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა, 2002 წელი
ბანგკოკი, ტაილანდი, 2005 წელი
ჰავანა, კუბა, 2003 წელი
ლონდონი, დიდი ბრიტანეთი
რომი, იტალია, 2000 წელი
კაირო, ეგვიპტე
დუბაი, არაბთა გაერთიანებული საამიროები
ნიუ-დელი, ინდოეთი, 2004 წელი
სან-პაულუ, ბრაზილია, 2010 წელი
სტამბოლი, თურქეთი
ჯიდა, საუდის არაბეთი
სტოკჰოლმი, შვედეთი
იხილეთ აგრეთვე |
- ეთიოპიის რეგიონები
რესურსები ინტერნეტში |
- ქალაქ ადის-აბებას ადმინისტრაცია
- Addis Ababa City Council
- Global Integrity Report: Ethiopia
- Introduction to Addis Ababa
- Hotels in Addis Ababa
- Support for Mayor's overhaul of Addis Ababa
- Dawn in Addis
- Interactive City Map and Business Finder
სქოლიო |
↑ Federal Demographic Republic of Ethiopia Central Statistical Agency – Population Projection of Ethiopia for All Regions At Wereda Level from 2014 – 2017. 2014 Population and Housing Census of Ethiopia. CSA (2014). წაკითხვის თარიღი: 1 October 2014.
↑ 2011 National Statistics
↑ Addis Ketema page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Akaky Kaliti page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Arada page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Bole page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Gullele page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Kirkos page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Kolfe Keranio page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Lideta page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Nifas Silk-Lafto page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.
↑ Yeka page (Addis Ababa website). Addisababacity.gov.et. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-11.- ↑ 13.013.1ეთიოპიის ცენტრალური სტატისტიკური სააგენტოს ოფიციალური შეფასება 2012 წლის 1 ივლისისათვის
↑ The Federal Democratic Republic of Ethiopia — Addis Ababa. Administrative units. Geohive
↑ Sub-Saharan Africa gets its first metro. The Economist (17 სექტემბერი 2015). წაკითხვის თარიღი: 23 სექტემბერი 2015.
↑ קשריםקשרים בין-לאומיים של העיר באר-שבע Hebrew. Beer-sheva.muni.il. წაკითხვის თარიღი: 5 May 2012.
↑ Tadias Magazine, "DC & Addis to Become Sister Cities", December 4, 2013, available at http://www.tadias.com/12/04/2013/dc-addis-to-become-sister-cities/
| |||||||||||||
| ||||||||||
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ეთიოპიის ქალაქები
- აფრიკის დედაქალაქები
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.888","walltime":"1.202","ppvisitednodes":"value":10255,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":153357,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":71595,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":17,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":7,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":8884,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 953.845 1 -total"," 63.08% 601.720 1 თარგი:ინფოდაფა_დასახლება"," 59.57% 568.251 1 თარგი:ინფოდაფა"," 31.17% 297.357 28 თარგი:Wikidata"," 29.87% 284.939 167 თარგი:ინფოდაფა/რიგი"," 16.95% 161.643 21 თარგი:Flagicon"," 8.18% 78.054 2 თარგი:Wikidata-coords"," 6.85% 65.357 1 თარგი:სქოლიო"," 6.38% 60.848 1 თარგი:აფრიკის_დედაქალაქები"," 5.90% 56.315 2 თარგი:ნავდაფა"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.244","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":4973483,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1238","timestamp":"20190411023822","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":266,"wgHostname":"mw1238"););
